Trật khớp là gì? Nguyên nhân, cách điều trị và phòng tránh hiệu quả

Trật khớp ngón tay là chấn thương phổ biến

Trật khớp là gì? Khớp nào dễ bị trật?

Trật khớp là hiện tượng các đầu xương bị trượt khỏi vị trí ở một khớp nào đó trên cơ thể. Vì đầu xương không còn nằm trong ổ khớp nên cấu trúc khớp bị phá vỡ, gây biến dạng và vô hiệu hóa chức năng của khớp.

Hầu hết các trường hợp bị trật khớp đều có thể trở về trạng thái ban đầu nếu chữa trị đúng cách và kịp thời. Tuy nhiên, với những khớp đã từng bị chấn thương (nhất là khớp vai) sẽ dễ bị trật khớp trở lại.

Nguy cơ trật khớp xảy ra ở hầu hết các khớp trên cơ thể, nhưng thường gặp nhất là khớp vai và khớp ngón tay. Tiếp đến là nhóm khớp có rủi ro cao gồm khớp gối, khớp khuỷu tay và khớp hông.

Nếu nghi ngờ bị trật khớp, bạn nên đến khoa cơ xương khớp của các bệnh viện uy tín để được bác sĩ chỉnh nắn xương, đưa khớp trở về đúng vị trí càng sớm càng tốt. Chần chừ điều trị trật khớp có thể gây tổn thương dây chằng, dây thần kinh hoặc mạch máu thuộc khớp bị trật dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.

Phân biệt trật khớp và bong gân

Trật khớp và bong gân đều là những chấn thương vật lý (tức là chấn thương do chịu lực tác động từ bên ngoài) với nhiều biểu hiện tương đồng như bầm tím phần mềm, khó cử động ở khớp bị tổn thương… Thế nhưng, chúng ta vẫn có thể phân biệt hai vấn đề này dựa vào một số điểm khác biệt dưới đây:

Khi bị trật sẽ nhìn thấy rõ khớp bị biến dạng 

Có thể nhận các triệu chứng của trật khớp rõ ràng hơn và mức độ nghiêm trọng cũng cao hơn bong gân. Dù vậy, chúng ta vẫn cần sự xác nhận của bác sĩ để chắc chắn chấn thương gặp phải là trật khớp hay chỉ là bong gân.

Nguyên nhân gây trật khớp là gì?

Trật khớp xảy ra khi khớp phải chịu một tác động lớn do té ngã hoặc va chạm mạnh trong lúc chơi thể thao, lao động hay đơn thuần chỉ là di chuyển hoặc thực hiện các sinh hoạt đời thường. Vì vậy, bất cứ ai cũng có thể bị trật khớp, trong đó nhóm đối tượng có nguy cơ cao phải kể đến:

• Vận động viên

• Người lớn tuổi

• Trẻ em trong độ tuổi cần sự giám sát của người lớn

• Người không tuân thủ luật an toàn khi tham gia giao thông

• Người có dây chằng lỏng lẻo bẩm sinh

• Người làm công việc trên cao

Một số trường hợp bị trật khớp có thể là do mang vác nặng hoặc thay đổi chuyển động đột ngột. Chính bởi vậy, chủ động bảo vệ xương khớp trước mọi cử động và hoạt động là cách giảm thiểu rủi ro trật khớp tối ưu.

Các dấu hiệu và triệu chứng đặc trưng của trật khớp

Chúng ta có thể phát hiện và nhận diện khớp bị trật thông qua những dấu hiệu bên ngoài như:

• Phần mềm quanh khớp bị trật thường bị sưng và bầm tím, sau đó đổi màu.

• Xương bị lệch nên nhìn khớp bị biến dạng một cách bất thường.

Ngoài những dấu hiệu trật khớp có thể dễ dàng quan sát bằng mắt, bạn sẽ cảm nhận được những triệu chứng dưới đây khi khớp bị trật:

• Đau nhức dữ dội, nhất là khi cử động.

• Tê quanh khớp bị trật.

• Ngứa ran khu vực gần khớp bị trật.

• Khớp bị bất động, không thể di chuyển.

Đôi khi trật khớp bị nhầm lẫn là bong gân bởi hai loại chấn thương này có dấu hiệu nhận biết tương đối giống nhau. Vậy nên, chúng ta cần được bác sĩ xác nhận chính xác.

 Phương pháp chẩn đoán trật khớp

Quá trình chẩn đoán trật khớp không phức tạp và mất nhiều thời gian như một số bệnh xương khớp mạn tính khác. Sau khi kiểm tra cử động khớp, hình dạng khớp và sự thay đổi màu sắc da xung quanh khớp bị chấn thương, bác sĩ sẽ tiến hành chụp phim X-quang.

Hình ảnh chụp X-quang cho thấy rõ đầu xương có bị bong hoặc lệch khỏi ổ khớp hay không, giúp kết luận trật khớp chính xác

Hình ảnh X-quang cho thấy rõ tình trạng các đầu xương và ổ khớp giúp bác sĩ kết luận chính xác bạn có bị trật khớp hay không? Ngoài ra, bác sĩ có thể thực hiện thêm xét nghiệm cộng hưởng từ MRI để đánh giá cụ thể mức độ tổn thương của các cấu trúc mô mềm xung quanh khớp bị trật gồm dây chằng, mạch máu, gân và dây thần kinh, từ đó xác nhận chi tiết những gì đang xảy ra ở khớp.

Phác đồ điều trị trật khớp hiệu quả hiện nay

Mỗi phác đồ điều trị trật khớp sẽ được bác sĩ xây dựng dựa trên mức độ nghiêm trọng của chấn thương cũng như tình trạng sức khỏe và cơ địa của từng người. Thường thì một lộ trình chữa trật khớp sẽ bao gồm các bước dưới đây:

• Nắn chỉnh xương về đúng vị trí

Bác sĩ sẽ tiến hành nắn chỉnh đưa xương về đúng vị trí bằng những động tác nhẹ nhàng. Trước khi nắn chỉnh, bạn sẽ được gây tê cục bộ hoặc gây tê toàn thân để giảm đau đớn.

• Nẹp cố định khớp

Sau khi đã đưa được các đầu xương về đúng vị trí trong ổ khớp, bác sĩ sẽ tiến hành nẹp cố định khớp trong vài tuần. Nẹp cố định sẽ được gỡ bỏ khi bác sĩ kiểm tra thấy đầu xương đã ổn định và liên kết chặt chẽ với ổ khớp.

• Phẫu thuật

Đối với trường hợp không thể dịch chuyển xương bằng các động tác nắn chỉnh, bác sĩ buộc phải phẫu thuật. Bên cạnh đó, những đối tượng bị tổn thương mạch máu, dây thần kinh và dây chằng ở khớp trật hoặc trật khớp tái phát cũng là đối tượng thường được chỉ định can thiệp phẫu thuật.

• Phục hồi chức năng

Sau khi tháo nẹp, bạn sẽ được hướng dẫn phục hồi chức năng theo một chương trình được bác sĩ thiết kế riêng cho mỗi người để dần khôi phục lại khả năng cử động và độ dẻo dai của khớp.

Trong quá trình điều trị và phục hồi chức năng khớp, cùng với việc duy trì chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi hợp lý, bạn có thể bổ sung dưỡng chất tốt cho xương khớp để quá trình hồi phục khớp diễn ra nhanh hơn và hiệu quả hơn.

JEX thế hệ mới (do các nhà khoa học Mỹ nghiên cứu thành công) chứa các tinh chất quý từ thiên nhiên: Eggshell Membrane, Collagen Type 2 không biến tính & Collagen Peptide đặc trị, Turmeric Root, Chondroitin Sulfate… có khả năng hỗ trợ bảo vệ xương khớp một cách toàn diện. Ngoài hỗ trợ giảm các cơn đau xương khớp hiệu quả, JEX mới còn giúp hỗ trợ ngăn ngừa viêm khớp, tái tạo sụn khớp và xương dưới sụn, tăng khả năng tự hồi phục, tăng thêm sức mạnh và dẻo dai cho khớp.

Biến chứng nguy hiểm của trật khớp

Khớp bị trật nếu được điều trị sớm sẽ phục hồi hoàn toàn sau vài tuần. Nhưng nếu không được chữa trị đúng cách, trật khớp có thể để lại những hậu quả nghiêm trọng sau:

• Rách cơ, dây chằng và gân ở khớp bị chấn thương.

• Tổn thương dây thần kinh và mạch máu trong hoặc xung quanh khớp.

• Nguy cơ tái trật khớp, thậm chí trật khớp lặp lại nhiều lần.

• Gia tăng nguy cơ viêm khớp khi về già.

Người từng bị trật khớp sẽ có nguy cơ mắc các vấn đề xương khớp cao hơn khi về già

Riêng phần khớp vai bị trật chữa trị chậm trễ hoặc sai cách có thể làm mất cảm giác vùng cơ delta, dẫn đến liệt cánh tay. Để tránh những biến chứng nguy hiểm này, bạn cần điều trị trật khớp sớm tại những bệnh viện chuyên khoa uy tín.

Làm thế nào để phòng ngừa trật khớp?

Chúng ta có thể chủ động phòng ngừa và giảm thiểu nguy cơ trật khớp bằng cách bảo vệ xương khớp khỏi chấn thương do chịu lực tác động mạnh từ những hành động thiết thực như:

• Tránh vấp ngã: Thường xuyên kiểm tra mặt sàn, ánh sáng trong không gian sống để loại bỏ nguy cơ vấp ngã, nhất là nhà tắm. Nếu mắt nhìn không rõ nên đi khám để cải thiện thị lực.

• Mặc đồ và dụng cụ bảo hộ: Khi tham gia thể thao hoặc làm các công việc trên cao hay ở công trường, cần mặc đồ bảo hộ để giảm lực tác động khi có va chạm.

• Tuân thủ đúng luật khi tham gia giao thông: Luôn cài dây an toàn, kiểm soát tốc độ và bảo dưỡng xe cộ định kỳ để phòng tránh tai nạn.

• Tập luyện thể chất điều độ: Thực hiện các bài tập tăng cường sức mạnh và độ dẻo dai của xương khớp một cách điều độ.

Chú ý yếu tố an toàn trong sinh hoạt hàng ngày sẽ giúp hạn chế thấp nhất nguy cơ trật khớp. Vì thế, trước khi tham gia bất kì hoạt động nào, bạn hãy chắc chắn rằng đã trang bị cho khớp những dụng cụ bảo vệ và lường trước những rủi ro có thể xảy ra gây tổn thương xương khớp.