Viêm khớp liên mấu cột sống: Nguyên nhân, dấu hiệu, cách cải thiện

Viêm khớp liên mấu là gì?

Viêm khớp liên mấu là tình trạng người bệnh bị đau lưng hoặc cổ do khớp cột sống bị tổn thương. Cột sống được tạo thành từ một cột xương có thể di chuyển được gọi là đốt sống kết nối với nhau. Mỗi đốt sống hoạt động như một phức hợp ba khớp với một đĩa lớn ở phía trước và hai khớp mặt ở phía sau.

Cấu trúc cột sống rất chắc chắn, giữ cho các xương liên kết với nhau, đồng thời cho phép cột sống uốn cong và xoay người. Các mặt là các khớp hoạt dịch được lót bằng sụn, được bôi trơn bằng dịch khớp và được bao phủ bởi một bao khớp. Các khớp mặt khỏe mạnh lướt và trượt khi lưng di chuyển nhưng tránh bị xoắn quá mức.

Đau thắt lưng mãn tính thường do bệnh viêm khớp liên mấu, với tỷ lệ mắc từ 15 đến 41%.

Phân loại viêm khớp liên mấu

Hội chứng viêm khớp liên mấu là một rối loạn khớp liên quan đến các khớp mặt và các dây thần kinh xung quanh, gây ra đau cục bộ và đau lan tỏa. Bệnh được phân thành hai loại cơ bản:

1. Viêm khớp liên mấu cột sống cổ

Hơn 55% trường hợp viêm khớp liên mấu xảy ra ở đốt sống cổ nên được gọi là hội chứng viêm khớp liên mấu khớp cổ.

Viêm khớp liên mấu cột sống cổ có các triệu chứng sau:

• Đau trục cổ (hiếm khi lan qua vai), đau một bên là phổ biến nhất.
• Đau kèm theo hoặc hạn chế khi duỗi và xoay
• Đau khi sờ nắn
• Cơn đau lan ra cục bộ hoặc lan xuống vai, lưng trên và hiếm khi lan ra phía trước, xuống cánh tay hoặc các ngón tay như trường hợp thoát vị đĩa đệm.

2. Viêm khớp liên mấu cột sống thắt lưng

Gần 31% viêm khớp liên mấu xảy ra ở đốt sống thắt lưng nên được gọi là hội chứng viêm khớp liên mấu cột sống thắt lưng.

Hội chứng liên mấu thắt lưng đặc trưng bởi các triệu chứng sau:

• Đau ở lưng dưới.
• Đau cứng cục bộ dọc theo cột sống ở lưng dưới.
• Đau, cứng, khó thực hiện một số cử động nhất định như đứng thẳng hoặc chuyển từ ngồi sang đứng dậy khỏi ghế.
• Đau khi duỗi quá mức.
• Cơn đau quy chiếu từ các khớp liên mấu thắt lưng phía trên có thể lan sang sườn, hông và đùi trên.
• Cơn đau quy chiếu từ các khớp liên mấu thắt lưng dưới có thể lan sâu vào đùi, sang bên và ra sau.
• Các khớp mặt L4-L5 và L5-S1 có thể gây đau kéo dài đến phần xa của chân bên và trong một số trường hợp hiếm gặp là đến bàn chân.

Triệu chứng viêm khớp liên mấu

Đau khớp liên mấu được cảm nhận thông qua cơn đau lan tỏa, đau âm ỉ ở vùng thắt lưng, trực tiếp trên cột sống và có thể lan xuống mông. Ở cổ, cơn đau có thể được cảm nhận ở vai và phía sau hộp sọ.

Các cử động như uốn cong về phía sau hoặc vặn sang một bên về phía khớp bị ảnh hưởng sẽ gây đau. Đứng hoặc không hoạt động trong thời gian dài có thể làm cơn đau trầm trọng hơn.

Các hoạt động làm giảm trọng lượng của khớp như ngồi, nghiêng người về phía trước hoặc thay đổi tư thế có thể làm giảm cơn đau. Các triệu chứng khớp liên mấu cũng có thể giống với cơn đau do thoát vị đĩa đệm. Cơn đau có thể lan xuống cánh tay hoặc chân nếu gai xương hình thành và đè lên dây thần kinh cột sống. Cơn đau có thể mãn tính hoặc từng đợt bùng phát.

Tất cả các khớp liên mấu thắt lưng đều có khả năng gây ra cơn đau có thể lan đến háng.

Nguyên nhân viêm khớp liên mấu

Nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh viêm khớp liên mấu là thoái hóa đốt sống.

• Thoái hóa khớp là nguyên nhân thứ phát gây ra viêm khớp liên mấu, do sự hao mòn tự nhiên và cơ chế bệnh sinh của cơ thể, có thể gây căng thẳng quá mức lên khớp ba ngạnh.
• Mất chiều cao đĩa đệm do thoái hóa đĩa đệm gây ra sai lệch và căng thẳng ở các khớp liên mấu dẫn đến viêm khớp và đau lưng. Tình trạng này thường tồn tại cùng với các rối loạn thoái hóa cột sống khác như bệnh thoái hóa đĩa đệm, trượt đốt sống và thoái hóa cột sống (viêm xương khớp).
• Sau chấn thương như té ngã hoặc hoạt động thể thao.
• Các tình trạng viêm như viêm khớp dạng thấp, viêm cột sống dính khớp (góp phần do viêm màng hoạt dịch).
• Những người mắc bệnh viêm khớp liên mấu có dấu hiệu hao mòn và viêm sụn, dẫn đến đau nhói khi cử động.
• Bao hoạt dịch có thể bị sưng và viêm, gây áp lực lên các dây thần kinh cột sống. Khi kết hợp với chứng thoái hóa khớp và mất ổn định khớp, cơn đau có thể lan xuống lưng dưới. Viêm khớp dạng thấp có liên quan đến tổn thương ở các khớp liên mấu, đặc biệt là vùng thắt lưng giữa và vùng thắt lưng dưới.

Viêm khớp liên mấu có nguy hiểm không?

Viêm xương khớp liên mấu xuất hiện nhiều ở người lớn tuổi và được cho là nguyên nhân phổ biến gây đau lưng và cổ. Tỷ lệ đau lưng và cổ do viêm khớp liên mấu tăng theo độ tuổi. Tuy nhiên, bệnh ít được nghiên cứu và biết rõ nguyên nhân, đến khi bệnh bùng phát người bệnh mới có cảm giác đau đớn, cản trở vận động.

Nếu bệnh không phát hiện và chữa trị kịp thời, nhiều biến chứng nguy hiểm như hạn chế khả năng vận động, cơn đau kéo dài âm ỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và công việc của người bệnh… Theo thời gian, tình trạng thoái hóa cột sống có thể trở nên trầm trọng hơn và các khớp liên mấu không thể lành lại khi đã bị tổn thương.

Tuy nhiên, tuân theo kế hoạch điều trị của bác sĩ có thể làm giảm các triệu chứng và tăng cơ hội có một cuộc sống khỏe mạnh và năng động.

Khi nào người bệnh cần đến gặp bác sĩ?

Giống như các bệnh viêm khớp khác, viêm khớp liên mấu khi có các triệu chứng nghiêm trong như:

• Đau và sưng khớp khiến việc cử động trở nên khó khăn.
• Vị trí khớp bị đau trở nên nóng và đỏ hơn.

Khi có các triệu chứng bất thường như trên và kéo dài hơn 3 ngày, nên hẹn gặp bác sĩ để được thăm khám, chẩn đoán và chỉ định phương pháp điều trị kịp thời.

Chẩn đoán viêm khớp liên mấu cột sống

Thăm hỏi bệnh sử và khám thực thể kỹ lưỡng với bác sĩ là điều quan trọng để có được chẩn đoán chính xác. Hình ảnh từ chụp X-quang, CT hoặc MRI có thể giúp hỗ trợ chẩn đoán viêm khớp liên mấu.

Một phương pháp chẩn đoán mới được thực hiện bằng cách tiêm thuốc gây tê cục bộ và corticosteroid vào vị trí đau nhức. Quá trình tiêm được thực hiện bằng phương pháp soi huỳnh quang tia X để đảm bảo vị trí kim chính xác vào khớp liên mấu.

Thông qua đó, bác sĩ đánh giá mức độ đau của bệnh nhân trước và 20-30 phút sau khi tiêm và được theo dõi trong tuần tiếp theo. Nếu cơn đau giảm hơn 80% và khả năng vận động của bạn được phục hồi ngay sau khi tiêm và kéo dài trong vài giờ thì bác sĩ có thể tiến hành điều trị dứt điểm hơn. Nếu mức độ đau không thay đổi sau khi tiêm thì có thể khớp liên mấu không phải là nguyên nhân gây ra cơn đau.

Các chẩn đoán bằng hình ảnh giúp bác sĩ biết chính xác nguyên nhân và vị trí gây viêm khớp liên mấu cột sống

Cách điều trị viêm khớp liên mấu

Có một số lựa chọn để điều trị cơn đau và triệu chứng do bệnh khớp liên mấu:

1. Điều trị bằng thuốc

Thuốc được cho phép sử dụng trong điều trị viêm khớp liên mấu như NSAID, Aspirin, Ibuprofen, Naproxen và Toradol rất hữu ích để giảm đau cũng như các chất ức chế cyclooxygenase-2 và thuốc giảm đau Acetaminophen.

2. Vật lý trị liệu

Có thể sử dụng vật lý trị liệu như các bài tập tăng cường sức mạnh, tránh các cử động làm nặng thêm các triệu chứng của viêm khớp liên mấu.

Liệu pháp sóng xung kích là một liệu pháp khác sử dụng công nghệ tương tự để phá vỡ sỏi thận. Tác dụng của liệu pháp này là tạo ra những chấn thương vi mô ở các mô bị ảnh hưởng, nhằm tạo ra phản ứng sửa chữa từ cơ thể.

3. Điều trị bằng phẫu thuật

Đối với những bệnh nhân không đạt hiệu quả với các liệu pháp điều trị bảo tồn, phẫu thuật có thể là một lựa chọn để giảm đau cho người bệnh. Đặc biệt là trong trường hợp bị chèn ép dây thần kinh, hẹp cột sống, mất ổn định cột sống và các triệu chứng vận động hoặc cảm giác liên quan.

Có 3 phương pháp phẫu thuật được lựa chọn là:

• Phẫu thuật cắt bỏ phần sau của đốt sống để mở rộng không gian cho tủy sống hoặc rễ thần kinh bị chèn ép. Phẫu thuật cắt bỏ lớp mỏng giúp giảm áp lực lên dây thần kinh, giảm đau chân và có khả năng cải thiện điểm yếu cũng như chức năng của lưng dưới và chân.
• Phẫu thuật thu nhỏ bao gồm việc sửa chữa các khớp liên mấu bị gãy. Kỹ thuật này thường được thực hiện trong trường hợp trật khớp hoặc gãy xương do chấn thương nặng.
• Phẫu thuật cắt bỏ khớp liên mấu và thay thế bằng khớp nhân tạo. Điều này phục hồi chiều cao và chuyển động khỏe mạnh cho phần cột sống bị tổn thương. Đối với bệnh khớp liên mấu nhẹ đến trung bình có biểu hiện thoái hóa đĩa đệm cột sống ở cùng cấp độ, thay đĩa đệm nhân tạo thường được bác sĩ chỉ định.

4. Tiêm khớp steroid

Tiêm khớp steroid vào khớp liên mấu là một thủ thuật xâm lấn tối thiểu bao gồm tiêm corticosteroid và thuốc giảm đau gây tê vào khớp bị đau. Steroid có thể làm giảm sưng và viêm dây thần kinh. Hiệu quả giảm đau của steroid có thể kéo dài vài ngày để hỗ trợ người bệnh thực hiện các bài vật lý trị liệu và chương trình tập thể dục.

Phòng ngừa viêm khớp liên mấu như thế nào?

Dựa vào nguyên nhân gây ra viêm khớp liên mấu, có thể đưa ra các biện pháp phòng ngừa bệnh lý này:

• Duy trì tư thế đúng và giữ thẳng cột sống khi làm việc để ngăn ngừa các cơn đau do chấn thương, sai lệch cột sống.
• Giảm cân có thể làm giảm tải trọng lên các khớp mặt và giảm đau.
• Tập thể dục thường xuyên và đều đặn mỗi ngày 30-45 phút giúp cải thiện sức mạnh cơ bắp, tính linh hoạt và phạm vi chuyển động cột sống. Các bài tập tốt để giảm đau viêm khớp liên mấu là đi bộ, bơi lội và đạp xe đạp tại chỗ.

Tập thể dục cũng có thể ngăn ngừa tình trạng khớp bị thoái hóa thêm.

• Kiểm soát lượng đường trong máu có tác động tích cực đến sức khỏe và ngăn ngừa viêm khớp liên mấu. Theo Tổ chức Viêm khớp, gần một nửa số người trưởng thành mắc bệnh tiểu đường cũng bị viêm khớp bởi vì, cơ thể người tiểu đường có mức độ viêm cao hơn. Lượng đường trong máu tăng cao có thể làm cho sụn ở khớp trở nên giòn và dễ bị thoái hóa.
• Giữ an toàn khi làm việc và sinh hoạt vì khi bị chấn thương có khả năng dẫn đến viêm khớp cột sống. Ví dụ, hãy đảm bảo sử dụng kỹ thuật phù hợp khi nâng vật nặng để tránh căng thẳng quá mức cho cột sống.
• Bảo vệ sụn khớp và làm chậm lão hóa khớp bằng tinh chất thiên nhiên. Viêm khớp liên mấu cũng giống như các bệnh viêm khớp khác, đều khởi nguồn từ các cytokine gây viêm như IL-6, IL-10, TNF… gây ra đau nhức và khó chịu cho người bệnh. Chính vì vậy, biện pháp “trúng đích” giúp phòng ngừa viêm khớp liên mấu chính là sử dụng các thành phần có chiết xuất từ thiên nhiên như Eggshell Membrane, Collagen Type 2 không biến tính, Collagen Peptide thủy phân, Turmeric Root và Chondroitin Sulfate… có trong viên uống JEX thế hệ mới. Các thành phần hiệp đồng tác động hỗ trợ ức chế sản xuất chất gây viêm và tăng sản sinh cytokine chống viêm, giúp giảm đau và giảm viêm.

Hơn nữa, thành phần Collagen Peptide thủy phân và Collagen type 2 không biến tính hỗ trợ thúc đẩy hình thành và nuôi dưỡng sụn tại các khớp bị tổn thương và hao mòn. Từ đó giúp ngăn ngừa và làm chậm thoái hóa khớp, giúp xương chắc khỏe.

Viêm khớp liên mấu nếu phát hiện sớm, bệnh có thể được kiểm soát và điều trị hiệu quả. Mỗi người cũng có thể chủ động phòng ngừa bệnh bằng thói quen sinh hoạt khoa học, bổ sung dưỡng chất bổ khớp để giúp khớp khỏe mạnh hơn mỗi ngày.