Trật khớp ngón chân: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Trật khớp ngón chân là gì?

Trật khớp ngón chân là một loại chấn thương ở khớp, xảy ra khi các đầu xương trong khớp ngón chân bị tác động mạnh và di lệch hoàn toàn khỏi vị trí ban đầu. Trật ngón chân thường kèm theo rách hoặc đứt dây chằng. Trong nhiều trường hợp, người bệnh còn có thể gặp phải tình trạng gãy xương.

Khi bị chấn thương, người bệnh thường cảm nhận được tiếng “tách” từ bên trong, ngón chân cong vẹo và xương không thể duỗi thẳng được. Ngoài ra, khu vực bị tổn thương thường sưng to, bầm tím và đau nhói.

Trật khớp ngón chân không phải là một tình trạng hiếm gặp, đặc biệt ở những người tham gia các môn thể thao tiếp xúc hoặc thường thực hiện các động tác chạy, nhảy. Chệch khớp ngón chân có thể xảy ra với bất kỳ ngón chân nào trên bàn chân, trong đó ngón chân thứ hai thường xuyên gặp phải tình trạng này hơn cả.

Cách phân biệt bong gân và trật khớp ngón chân

Nhiều người vẫn thường nhầm lẫn dấu hiệu trật khớp ngón chân với bong gân nếu chỉ quan sát từ bên ngoài. Các dấu hiệu sau đây có thể giúp bạn phân biệt giữa trật khớp và bong gân:

Trật khớp ngón chân thường đi kèm cảm giác đau nặng nề, sưng tấy xung quanh khu vực tổn thương

Các loại trật khớp ngón chân thường gặp

Có ba dạng trật khớp ngón chân thường gặp:

1. Trật khớp ngón chân cái

Đây là dạng trật ngón chân phổ biến nhất. Trật khớp ngón chân cái thường xảy ra do chấn thương trực tiếp hoặc tác động lực quá mức vào ngón chân. Ngón chân cái bị đau và sưng tấy, đôi khi kèm theo biến dạng khớp. Người chơi thể thao hoặc những hoạt động đòi hỏi vận động mạnh là nhóm có nguy cơ cao.

2. Trật khớp ngón chân giữa

Thường liên quan đến ngón chân thứ hai và thứ ba, trật khớp ngón chân giữa có thể xuất phát từ việc ngón chân bị bóp nén hoặc do va đập. Bị trật khớp ngón chân giữa thường kèm theo cảm giác đau, khó chịu khi đi lại và sưng nhẹ ở vùng khớp.

3. Trật khớp ngón chân út

Do vị trí ngoài cùng, ngón chân út dễ bị thương từ các va chạm. Các triệu chứng trật ngón chân út bao gồm cảm giác đau rõ ràng ở ngón chân, sưng tấy và đôi khi kèm theo biến dạng khớp.

Các triệu chứng thường gặp khi trật khớp ngón chân

Có một số dấu hiệu và triệu chứng giúp bạn nhận biết trật khớp ngón chân, chẳng hạn như:

• Có thể nghe thấy âm thanh “rắc” ngay khi xảy ra chấn thương.

• Cảm giác đau nghiêm trọng tăng lên khi nắn, di chuyển mũi chân hoặc đặt trọng lượng lên ngón chân tổn thương.

• Ngón chân tổn thương thường có hiện tượng bầm tím và sưng tấy rõ rệt.

• Có thể nhìn thấy bằng mắt thường nếu ngón chân bị cong hay biến dạng.

• Cảm giác khó khăn trong việc cử động ngón chân.

• Cảm giác kim châm hoặc tê khi dây thần kinh ở khu vực chân bị tổn thương.

• Trong trường hợp trật khớp đơn thuần, xương có thể di lệch ra khỏi vị trí bình thường nhưng vẫn còn nguyên vẹn.

Ngoài ra, ngón chân bị trật khớp còn có thể kèm theo các chấn thương khác như rách cơ, rách dây chằng, gãy xương hoặc rách gân,… đây là tình trạng nghiêm trọng cần can thiệp y tế sớm để được xử lý kịp thời.

Nguyên nhân trật khớp ngón chân phổ biến

Nguyên nhân phổ biến gây trật khớp ngón chân có thể bao gồm:

• Mang vác nặng và hoạt động khó khăn: Thường xuyên mang vác đồ nặng, làm việc trên cao cần leo trèo, hoặc cử động khớp ngón chân nhiều có thể làm tăng nguy cơ trật khớp.

• Chấn thương khi chơi thể thao: Các hoạt động thể thao mạnh như chạy, đá bóng có thể dẫn đến chấn thương trật khớp ngón chân, đặc biệt khi tập luyện quá sức hoặc gặp tai nạn.

• Thiếu khởi động trước khi vận động: Bỏ qua khởi động trước khi thực hiện các hoạt động thể thao làm tăng nguy cơ thay đổi chuyển động đột ngột, dễ dẫn đến trật khớp.

• Yếu cơ và ít linh hoạt: Lười vận động làm cơ bắp yếu đi, khiến khớp ngón chân ít linh hoạt và tăng nguy cơ trật khớp.

• Lối sống không lành mạnh: Lạm dụng rượu bia, hút thuốc lá, hoặc chế độ ăn thiếu chất dinh dưỡng làm ảnh hưởng đến sức khỏe xương, từ đó tăng nguy cơ trật khớp.

• Các bệnh lý liên quan: Bệnh gout, thoái hóa khớp, viêm khớp hoặc viêm khớp dạng thấp cũng làm tăng nguy cơ trật khớp ngón chân.

Nhóm đối tượng có nguy cơ cao bị trật khớp ngón chân bao gồm vận động viên, người lớn tuổi, trẻ nhỏ, người có dây chằng lỏng bẩm sinh, hoặc những người làm việc trong điều kiện nguy hiểm.

Phụ nữ thường xuyên mang giày cao gót dễ gặp tình huống trật khớp ngón chân

Trật khớp ngón chân có nguy hiểm không?

Trật khớp ngón chân không phải là tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nếu không được chữa trị kịp thời và đúng cách, có thể gây ra những tổn thương nghiêm trọng và kéo dài (1). Các biến chứng có thể gặp phải bao gồm:

• Rách cơ, dây chằng và gân: Các cấu trúc mềm (như cơ, gân, dây chằng) xung quanh khớp bị chấn thương có thể bị rách, gây đau và ảnh hưởng đến khả năng vận động.

• Tổn thương dây thần kinh và mạch máu: Chấn thương có thể ảnh hưởng đến các dây thần kinh và mạch máu, gây ra cảm giác tê rần hoặc giảm cảm giác ở ngón chân.

• Nguy cơ tái trật khớp: Nếu không được điều trị đúng cách, nguy cơ trật khớp tái phát tăng cao, đôi khi xảy ra thường xuyên hơn.

• Gia tăng nguy cơ viêm khớp: Về lâu dài, trật khớp có thể làm tăng nguy cơ phát triển các vấn đề viêm khớp.

Cách xử lý, sơ cứu khi trật khớp ngón chân

Khi chấn thương và trật khớp ngón chân được sơ cứu kịp thời và đúng cách sẽ giúp người bệnh hạn chế các tổn thương nghiêm trọng. Dưới đây là các bước bạn nên thực hiện:

1. Hạn chế cử động

Tránh cử động hoặc nắn ngón chân bị trật khớp. Tùy ý nắn hoặc xoa bóp có thể làm tăng nguy cơ tổn thương và làm cho khớp lệch khỏi vị trí ban đầu. Thay vào đó, hãy giữ nguyên tư thế và tránh di chuyển ngón chân sẽ giúp quá trình điều trị sau này dễ dàng hơn.

2. Cố định khớp ngón chân

Để ngăn chặn khớp bị thương dịch chuyển, bạn hãy sử dụng nẹp hoặc băng để cố định ngón chân bị trật. Trong trường hợp không có sẵn nẹp, bạn có thể dùng vải mềm hoặc áo sơ mi để cố định tạm thời cho khớp.

3. Chườm lạnh

Áp dụng chườm lạnh để giảm đau và sưng. Sử dụng túi đá lạnh hoặc bọc đá trong khăn sạch, áp lên khu vực tổn thương. Lưu ý, chườm lạnh cần nhẹ nhàng, không nên áp đá trực tiếp lên da. Thực hiện trong khoảng 15 – 20 phút mỗi lần và có thể lặp lại sau mỗi 1 – 2 giờ.

Khi nào cần đến gặp bác sĩ?

Nên đến bệnh viện nếu bạn hoặc người thân gặp chấn thương và xác định có thể là trật khớp đi kèm cảm giác đau nghiêm trọng, ngón chân bị sưng, bầm tím không thuyên giảm, thậm chí trở nên tồi tệ hơn sau khi thực hiện các biện pháp sơ cứu tại nhà. Đặc biệt, nếu có các dấu hiệu hoặc cảm giác nghi ngờ ngón chân bị gãy bạn nên đến bệnh viện để được sơ cứu và điều trị đúng cách.

Phương pháp chẩn đoán trật khớp ngón chân

Để chẩn đoán dấu hiệu trật khớp ngón chân, bác sĩ thường chỉ định thực hiện các bước sau:

• Kiểm tra lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra ngón chân bị thương, thực hiện các thao tác nhẹ nhàng để xác định vị trí đau và đánh giá mức độ ổn định của khớp.

• Chụp X-quang: Đây là bước quan trọng để xác định tình trạng trật khớp và kiểm tra xem có tổn thương xương như gãy xương hay không.

• Chụp CT (cắt lớp vi tính): Chụp CT được sử dụng để phát hiện các vết nứt nhỏ trên xương không thể thấy được trên phim X-quang. Phương pháp này cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về cấu trúc xương.

• Chụp MRI (cộng hưởng từ): MRI được dùng để kiểm tra các mô mềm xung quanh khớp ngón chân bị trật giúp phát hiện các tổn thương tiềm ẩn. Tuy nhiên, MRI không thường được chỉ định cho trường hợp trật khớp đơn thuần.

• Chụp mạch: Phương pháp này giúp xác định xem có tổn thương nào liên quan đến mạch máu hay không.

• Nghiên cứu dẫn truyền thần kinh: Có thể được chỉ định trước hoặc sau khi xử lý trật khớp để đánh giá mức độ tổn thương thần kinh.

Cách điều trị trật khớp ngón chân

Trong hầu hết các trường hợp trật khớp ngón chân bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị như sau (2):

1. Nắn chỉnh khớp xương về đúng vị trí

Nắn chỉnh khớp là phương pháp điều trị trực tiếp nhất và mang lại hiệu quả lập tức. Trước khi nắn chỉnh xương, nhân viên y tế sẽ tiêm thuốc gây tê cục bộ để giảm đau cho người bệnh. Sau đó, bác sĩ chuyên khoa xương khớp sẽ tiến hành nắn chỉnh đưa khớp xương ngón chân cái về đúng vị trí.

Bác sĩ nắn chỉnh để đưa khớp xương về đúng vị trí ban đầu

2. Nẹp cố định khớp

Sau khi đã nắn chỉnh và đưa các đầu xương về đúng vị trí trong ổ khớp, bác sĩ sẽ thực hiện nẹp cố định khớp trong vài tuần. Nẹp cố định khớp sẽ được gỡ bỏ sau khi bác sĩ kiểm tra thấy đầu xương đã ổn định vị trí ban đầu và liên kết chặt chẽ như trước.

3. Phẫu thuật

Đối với trường hợp không thể dịch chuyển khớp về vị trí cũ bằng các động tác nắn chỉnh, người bệnh sẽ được chỉ định phẫu thuật. Thường là những trường hợp bị tổn thương mạch máu, dây thần kinh và dây chằng hoặc bị tái trật khớp ngón chân.

4. Phục hồi chức năng

Sau khi tháo nẹp, bác sĩ sẽ hướng dẫn phục hồi chức năng giúp người bệnh khôi phục khả năng cử động và độ linh hoạt của khớp. Khi điều trị và phục hồi chức năng khớp ngón chân bạn nên kết hợp với chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng khoa học.

Phương pháp phòng ngừa trật khớp ngón chân như thế nào?

Để phòng ngừa trật khớp ngón chân, bạn nên chú ý các vấn đề sau:

• Hạn chế những hoạt động có thể làm tăng áp lực hoặc uốn cong ngón chân quá mức.

• Chọn giày vừa vặn, thoải mái và phù hợp với loại hình hoạt động để bảo vệ ngón chân.

• Tránh vận động và tập thể dục trên các bề mặt không bằng phẳng.

• Hạn chế mang giày cao gót.

• Thực hiện các bài tập kéo giãn và xoay bàn chân trước khi tham gia hoạt động thể thao để tăng độ dẻo dai và linh hoạt cho dây chằng và cơ.

• Đảm bảo rằng các vấn đề về xương khớp như trật khớp, viêm khớp, hoặc rách dây chằng được điều trị hoàn toàn.

• Tránh gắng sức và nên nghỉ ngơi khi cảm thấy đau mỏi, đặc biệt trong các hoạt động thể thao nặng.

• Thường xuyên xoa bóp chân giúp giảm căng thẳng trên các mô xung quanh khớp, tăng cường lưu thông máu và duy trì sự linh hoạt.

• Bổ sung đầy đủ dưỡng chất cần thiết cho cơ thể như các vitamin (B, A, C, D), canxi, magie, phốt pho giúp duy trì sức khỏe của xương khớp, tăng độ đàn hồi cho dây chằng và gân.

Ngoài việc tuân thủ các biện pháp phòng ngừa, để hỗ trợ phục hồi nhanh hơn cho khớp ngón tay bị trật, bạn nên tăng cường sức khỏe xương khớp bằng cách bổ sung các dưỡng chất chuyên biệt. Viên uống JEX thế hệ mới đến từ Mỹ chứa các thành phần từ thiên nhiên như Collagen Type 2 không biến tính, Collagen Peptide thủy phân, Eggshell Membrane, Turmeric Root, Chondroitin Sulfate,… đặc biệt hiệu quả trong hỗ trợ giảm viêm, giảm đau, thúc đẩy quá trình tổng hợp Collagen Type II và Aggrecan tại mô liên kết của sụn. Điều này giúp kích thích tái tạo tế bào sụn và xương dưới sụn, từ đó giữ cho cấu trúc khớp luôn vững chắc và ổn định.

Viên uống JEX thế hệ mới hỗ trợ quá trình giảm đau, phục hồi các tổn thương xương khớp

Trật khớp ngón chân là một chấn thương không hiếm gặp. Mặc dù trật khớp không quá nguy hiểm nhưng lại gây ra không ít bất tiện trong sinh hoạt hằng ngày và có thể dẫn đến các biến chứng lâu dài nếu không được xử lý đúng cách. Do đó, hãy tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ và chú ý đến cách phòng ngừa cũng như sẵn sàng đối phó với các chấn thương có thể xảy ra trong cuộc sống.