Trang chủ - Bệnh xương khớp - Viêm khớp - Đau đầu gối khi ngồi xổm: Nguyên nhân, điều trị và phòng ngừa
Đau đầu gối khi ngồi xổm là triệu chứng phổ biến, gây khó chịu đáng kể trong sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt ở người lớn tuổi, người lao động nặng hoặc vận động viên. Nguyên nhân thường liên quan đến tổn thương khớp hoặc sụn. Việc nhận diện nguyên nhân, áp dụng điều trị thích hợp và phòng ngừa khoa học là chìa khóa để cải thiện triệu chứng và bảo vệ sức khỏe khớp gối lâu dài.
Đau đầu gối khi ngồi xổm là tình trạng đau nhức khó chịu hoặc căng tức ở vùng khớp gối khi thực hiện tư thế ngồi xổm với hai đầu gối gập lại hoàn toàn. Cơn đau có thể chỉ thoáng qua khi bắt đầu ngồi xổm, kéo dài trong suốt quá trình giữ thư thế hoặc tăng lên khi đứng dậy.
Đây không phải là bệnh mà là dấu hiệu liên quan đến nhiều nguyên nhân như thoái hóa khớp gối, viêm bao hoạt dịch, tổn thương sụn chêm, hồi chứng đau xương bánh chè – đùi… Triệu chứng này kéo dài, tái phát thường xuyên không chỉ ảnh hưởng đến khả năng vận động, làm tăng nguy cơ mất ổn định khớp mà còn dẫn đến các biến chứng mạn tính nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Việc xác định chính xác nguyên nhân là bước đầu quan trọng trong quá trình chẩn đoán và điều trị tình trạng đau khớp gối khi ngồi xổm. Một số nguyên nhân phổ biến thường gặp có thể kể đến: (1)
Sụn chêm là lớp sụn hình lưỡi liềm nằm giữa hai đầu xương đùi và xương chày, đóng vai trò như bộ đệm giúp hấp thụ lực và ổn định khớp gối. Khi sụn chêm bị tổn thương hoặc rách do chấn thương hoặc thoái hóa, khả năng đệm và phân tán lực giảm, khiến hai đầu xương va chạm vào nhau và chèn ép lên mô mềm quanh khớp.
Khi thực hiện động tác ngồi xổm, đầu gối gập sâu và chịu tải trọng lớn, làm tăng áp lực lên vùng tổn thương, gây ra cảm giác đau, kẹt khớp, thậm chí lục khục trong khớp gối. Nếu không điều trị kịp thời, có thể dẫn đến thoái hóa khớp sớm và hạn chế vận động lâu dài.
Khi bị viêm khớp gối, lớp sụn khớp bị bào mòn, bao hoạt dịch sưng lên và tiết dịch bất thường, làm tăng áp lực trong khớp. Lúc này, người bệnh có cảm giác cứng khớp, đau và nóng đỏ quanh gối, đặc biệt tăng rõ khi thực hiện các động tác gập gối sâu như ngồi xổm. Viêm khớp gối có thể xảy ra do viêm khớp dạng thấp, thoái hóa khớp, viêm khớp nhiễm khuẩn hoặc phản ứng tự miễn. Nếu không được kiểm soát tốt, tình trạng viêm sẽ làm hư hại cấu trúc khớp, hạn chế vận động và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.
Viêm khớp gối là nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng đau đầu gối khi ngồi xổm
Viêm khớp vảy nến là một bệnh lý viêm khớp mạn tính có liên quan đến bệnh vảy nến, trong đó hệ miễn dịch tấn công nhầm các mô khỏe mạnh tại khớp. Khi khớp gối bị ảnh hưởng, người bệnh có thể gặp phải tình trạng đau, sưng, cứng khớp và hạn chế vận động, đặc biệt tăng lên khi thực hiện các động tác gập gối sâu như ngồi xổm. Ngoài ra, da quanh đầu gối có thể có tổn thương vảy nến với mảng đỏ, dày sừng đặc trưng. Viêm khớp vảy nến nếu không được can thiệp, điều trị có thể dẫn đến biến dạng khớp, mất chức năng vận động.
Viêm khớp dạng thấp cũng có thể là nguyên nhân gây ra hiện tượng ngồi xổm bị đau đầu gối. Bệnh này xảy ra do hệ miễn dịch tấn công nhầm vào màng hoạt dịch của khớp, gây viêm, sưng và phá hủy cấu trúc khớp theo thời gian. Mặc dù viêm khớp dạng thấp thường ảnh hưởng đến các khớp nhỏ như bàn tay và cổ tay nhưng khớp gối cũng có thể bị tổn thương, đặc biệt ở giai đoạn tiến triển của bệnh.
Khi khớp gối bị viêm, người bệnh thường cảm thấy đau, sưng, nóng và cứng khớp, đặc biệt là vào buổi sáng. Việc thực hiện động tác gập gối sâu như ngồi xổm khiến áp lực lên khớp tăng lên, làm cơn đau trở nên rõ rệt hơn, thậm chí có thể gây mất cân bằng hoặc không thể đứng dậy ngay. Biến dạng khớp, teo cơ và tàn phế là các biến chứng nguy hiểm của viêm khớp dạng thấp người bệnh có thể gặp phải.
Thoái hóa khớp gối là một trong những nguyên nhân phổ biến gây đau đầu gối khi ngồi xổm, đặc biệt ở người trung niên và cao tuổi. Đây là tình trạng sụn khớp – lớp mô trơn bao phủ bề mặt các đầu xương bị bào mòn theo thời gian, khiến khớp mất đi khả năng giảm ma sát và hấp thụ lực. Khi thực hiện tư thế ngồi xổm, khớp gối phải gập sâu và chịu tải trọng lớn từ toàn bộ cơ thể.
Ở người thoái hóa khớp, sụn bị tổn thương không còn đủ khả năng bảo vệ đầu xương, dẫn đến va chạm xương, gây cảm giác đau âm ỉ, đôi khi nhói buốt, kèm theo lạo xạo, lục cục trong khớp. Nếu không được điều trị, thoái hóa khớp gối có thể tiến triển nặng hơn, dẫn đến biến dạng khớp, hạn chế khả năng vận động và giảm chất lượng cuộc sống.
Hội chứng đau xương bánh chè thường gây đau mặt trước đầu gối, đặc biệt khi thực hiện các động tác gập gối sâu như ngồi xổm, leo cầu thang hoặc đứng dậy sau khi ngồi lâu. Tình trạng này xảy ra khi xương bánh chè (xương đầu gối) không di chuyển đúng trục trên rãnh xương đùi, dẫn đến tăng áp lực và ma sát giữa hai cấu trúc này trong quá trình vận động. Cơn đau gối khi ngồi xổm thường có tính chất âm ỉ, nhức mỏi ở mặt trước đầu gối, tăng khi gập gối, đứng lâu hoặc vận động quá mức. Ngoài ra, người bệnh có thể có cảm giác lỏng lẻo hoặc không ổn định khớp.
Ngồi xổm là tư thế phổ biến trong sinh hoạt hàng ngày, nhưng nếu thực hiện sai kỹ thuật sẽ gây áp lực quá mức lên khớp gối, dẫn đến đau và tổn thương lâu dài. Khi ngồi xổm không đúng cách như gập gối quá sâu, đẩy đầu gối vượt quá mũi chân hoặc dồn trọng lượng không đều lên hai chân, sẽ làm tăng tải trọng lên sụn khớp, gân và dây chằng quanh gối.
Việc lặp lại tư thế này thường xuyên có thể gây đau mặt trước đầu gối, căng cơ và viêm điểm bám gân bánh chè, tổn thương sụn chêm hoặc dây chằng… Triệu chứng thường gặp là bị đau đầu gối khi ngồi xổm, tê mỏi hoặc lục cục trong khớp gối khi đứng lên từ tư thế ngồi. Về lâu dài, thói quen ngồi xổm không đúng còn có thể góp phần thúc đẩy thoái hóa khớp sớm.
Bao hoạt dịch là lớp màng mỏng bao quanh khớp, có nhiệm vụ tiết ra dịch nhầy giúp bôi trơn và nuôi dưỡng sụn khớp. Khi lớp bao này bị viêm, sẽ dẫn đến tình trạng viêm bao hoạt dịch khớp gối, gây ra triệu chứng sưng, nóng, đỏ, đau và hạn chế vận động tại khớp gối. Khi thực hiện tư thế ngồi xổm, khớp gối bị gập sâu và chịu trọng lực lớn từ cơ thể, làm tăng ma sát và nén bao hoạt dịch bị viêm, khiến cơn đau nghiêm trọng hơn. Người bệnh thường cảm thấy đau âm ỉ hoặc nhói ở mặt trước hoặc phía sau đầu gối, kèm cảm giác căng tức, khớp gối kêu lạo xạo.
Viêm bao hoạt dịch cũng có thể là nguyên nhân gây đau đầu gối khi ngồi xổm
Squat là động tác thể dục phổ biến giúp tăng sức mạnh cho nhóm cơ đùi, mông và cơ core. Tuy nhiên, nếu thực hiện sai kỹ thuật có thể gây áp lực quá mức lên khớp gối, dẫn đến đau đầu gối khi ngồi xổm, cả trong và sau quá trình tập luyện. Một số lỗi sai thường gặp khi squat bao gồm: đầu gối vượt quá mũi chân, gây tăng lực nén lên xương bánh chè và sụn khớp; lưng cong, không siết cơ bụng, khiến lực dồn sai điểm tựa; xuống quá sâu khi cơ và khớp chưa đủ linh hoạt; không khởi động kỹ, tập với tạ nặng khi cơ chưa được làm ấm…
Chấn thương đầu gối là tình trạng tổn thương xảy ra ở một hoặc nhiều cấu trúc của khớp gối, bao gồm xương, sụn khớp, dây chằng, gân, sụn chêm và bao hoạt dịch. Các loại chấn thương đầu gối thường gặp như:
Tình trạng đau đầu gối khi ngồi xổm có thể xảy ra ở nhiều lứa tuổi, nhưng đặc biệt phổ biến ở các nhóm đối tượng sau:
Do quá trình thoái hóa sụn khớp và mất tính đàn hồi của mô liên kết, người lớn tuổi thường cảm thấy đau nhức khi gập gối sâu như ngồi xổm, leo cầu thang hoặc đứng lên sau khi ngồi lâu. Đây là nhóm có nguy cơ cao bị thoái hóa khớp gối và viêm bao hoạt dịch.
Xem thêm tại bài viết: Đau khớp gối ở người già
Công nhân xây dựng, nông dân, thợ lắp đặt… là những người hay lặp lại tư thế ngồi gập gối, làm tăng áp lực lên khớp gối và dễ dẫn đến viêm gân, viêm bao hoạt dịch hoặc tổn thương sụn chêm. Điều này dễ dẫn đến tình trạng ngồi xổm đau đầu gối.
Đặc biệt là các môn yêu cầu chạy, nhảy, xoay vặn gối (bóng đá, cầu lông, tennis…). Họ có nguy cơ cao gặp phải chấn thương dây chằng, rách sụn chêm hoặc hội chứng xương bánh chè – đùi, gây ra tình trạng ngồi xổm đứng dậy đau gối.
Khối lượng cơ thể lớn gây áp lực đáng kể lên khớp gối, đặc biệt trong tư thế ngồi xổm. Theo thời gian, điều này có thể dẫn đến thoái hóa sụn khớp sớm và các bệnh lý viêm quanh khớp.
Những người bị viêm khớp dạng thấp, viêm khớp vảy nến, gout hoặc bệnh lý tự miễn khác có thể xuất hiện cơn đau gối tăng lên khi ngồi xổm do tình trạng viêm khớp tiến triển.
Mặc dù nhiều trường hợp đau đầu gối khi ngồi xổm có thể do vận động quá mức và tự khỏi sau vài ngày được nghỉ ngơi. Nhưng nếu gặp phải một trong các dấu hiệu dưới đây, bạn nên đến cơ sở y tế để thăm khám:
Khi tình trạng đau đầu gối khi ngồi xổm kéo dài hoặc kèm các dấu hiệu bất thường
Việc điều trị đau đầu gối khi ngồi xổm phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra cơn đau, mức độ tổn thương và tình trạng sức khỏe tổng quát của người bệnh. Một số phương pháp điều trị phổ biến: (2)
Khi cơn đau xuất hiện việc quan trọng bạn nên làm là nghỉ ngơi hoàn toàn. Người bệnh nên tránh lặp lại các động tác gây áp lực lên khớp gối như ngồi xổm lâu, leo cầu thang hoặc nâng vật nặng. Đồng thời, điều chỉnh thói quen sinh hoạt bằng cách thay đổi tư thế ngồi cho đúng kỹ thuật, không ngồi gập gối quá sâu và đảm bảo phân bố đều trọng lượng cơ thể khi đứng lên ngồi xuống sẽ giúp giảm tải cho khớp và ngăn ngừa tái phát cơn đau.
Chườm lạnh có tác dụng giảm sưng viêm, thường được áp dụng trong giai đoạn đầu khi bị đau cấp. Thực hiện chườm lạnh khoảng 10–15 phút, 2–3 lần mỗi ngày sẽ giúp giảm tình trạng viêm và đau. Sau giai đoạn cấp, người bệnh có thể chuyển sang chườm ấm để tăng tuần hoàn máu, giúp các mô quanh khớp được thư giãn và hỗ trợ quá trình phục hồi.
Trong một số trường hợp, người bệnh cần sử dụng thuốc để kiểm soát triệu chứng. Các loại thuốc thường được kê gồm thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen hoặc diclofenac giúp giảm đau và sưng khớp. Với bệnh lý viêm khớp dạng thấp, viêm khớp vảy nến hay các bệnh tự miễn, bác sĩ có thể chỉ định thêm thuốc điều trị cơ bản (DMARDs) hoặc thuốc sinh học. Nếu cơn đau kéo dài và không đáp ứng với thuốc thông thường, tiêm corticosteroid nội khớp cũng có thể được xem xét.
Vật lý trị liệu đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi khả năng vận động và ngăn ngừa cơn đau tái phát. Các bài tập tăng cường cơ tứ đầu đùi – nhóm cơ chính hỗ trợ khớp gối, sẽ hỗ trợ giảm tải cho khớp. Ngoài ra, tập kéo giãn cơ gân kheo, cơ mông và cơ bắp chân cũng góp phần cải thiện biên độ vận động. Người bệnh có thể kết hợp các phương pháp như điện trị liệu, siêu âm trị liệu hoặc dùng máy sóng ngắn dưới sự hướng dẫn của chuyên viên vật lý trị liệu.
Nếu người bệnh đau nhiều hoặc sau chấn thương, việc sử dụng các dụng cụ hỗ trợ như băng gối, đai bảo vệ hoặc nẹp đầu gối có thể giúp cố định khớp, giảm áp lực và phòng ngừa tổn thương thêm. Nếu người bệnh gặp khó khăn trong đi lại, có thể dùng gậy hoặc nạng tạm thời để giảm tải cho bên chân đau. Ngoài ra bạn nên xem thêm bài viết: Đau khớp gối có nên xoa bóp không trước khi thực hiện trước khi thực hiện để có phương pháp cải thiện tình trạng đau hiệu quả
Khi các phương pháp điều trị thông thường không mang lại hiệu quả, hoặc trong các trường hợp tổn thương nghiêm trọng như rách sụn chêm, đứt dây chằng, thoái hóa khớp gối giai đoạn cuối, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật. Tùy vào mức độ tổn thương, phẫu thuật có thể bao gồm nội soi khớp, tái tạo dây chằng hoặc thay khớp gối toàn phần để phục hồi chức năng vận động và cải thiện chất lượng sống.
Phòng ngừa đau đầu gối khi ngồi xổm không chỉ giúp tránh các cơn đau khó chịu mà còn hạn chế nguy cơ tổn thương và thoái khớp về lâu dài. Dưới đây là những biện pháp hiệu quả giúp bảo vệ khớp gối trong sinh hoạt và vận động hàng ngày.
Tư thế ngồi xổm không đúng cách là nguyên nhân phổ biến gây áp lực quá mức lên khớp gối và dẫn đến đau. Khi ngồi xổm, bạn nên giữ thẳng lưng, không gù về phía trước, đầu gối không vượt quá mũi chân, phân bố trọng lượng đều lên hai chân và hạn chế gập gối quá sâu. Đứng lên từ từ, không bật dậy đột ngột để tránh tạo lực nén lên đầu gối.
Cơ tứ đầu đùi, cơ gân kheo, cơ mông và cơ bắp chân đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định và giảm tải cho khớp gối. Khi nhóm cơm này được tập luyện thường xuyên sẽ giúp khớp gối hoạt động bền bỉ, linh hoạt hơn khi gập duỗi. Một số bài tập phù hợp như squat đúng kỹ thuật, leg raise, plank hoặc bước lên bậc.
Squat đúng kỹ thuật góp phần tăng cường sức mạnh cho vùng cơ quanh khớp, nhờ đó hỗ trợ phòng ngừa ngồi xổm đau khớp gối
Trước khi tập thể dục, thể thao hay làm việc cần cúi gập người, bạn nên khởi động kỹ cơ, khớp để làm nóng các nhóm cơ quanh gối và tăng độ linh hoạt. Việc này giúp giảm nguy cơ chấn thương và giảm sốc cho khớp khi chuyển sang các tư thế gập sâu.
Những người làm công việc phải ngồi xổm lâu (như thợ sửa điện, làm vườn, công nhân…) nên sử dụng ghế thấp thay vì ngồi sát đất, hoặc có tấm lót đầu gối mềm để giảm áp lực lên khớp. Việc luân phiên tư thế làm việc cũng giúp khớp gối không bị quá tải.
Bổ sung nguồn thực phẩm giàu omega-3, canxi, vitamin D, các chất chống oxy hóa… giúp nuôi dưỡng hệ thống cơ xương khớp chắc khỏe và làm chậm quá trình thoái hóa khớp. Một số thực phẩm tốt cho cơ xương khớp được các chuyên gia khuyến khích bổ sung vào thực đơn hàng ngày như các loại cá béo (cá hồi, cá trích, cá thu), sữa, trứng, rau lá màu xanh đậm, trái cây có màu…
Bên cạnh đó, bạn có thể bổ sung các dưỡng chất chuyên biệt cho xương khớp như Eggshell Membrane, Chondroitin sulfate, Turmeric Root, Collagen Type 2 không biến tính, Collagen Peptide thủy phân để thúc đẩy quá trình nuôi dưỡng, tái tạo sụn khớp và xương dưới sụn, tăng sức bền, chắc khỏe, dẻo dai cho hệ thống xương khớp của cơ thể.
Khám sức khỏe định kỳ 6 tháng một lần là việc làm cần thiết của tất cả mọi người. Đặc biệt với người có tiền sử chấn thương, thường xuyên vận động khớp mạnh, việc kiểm tra định kỳ mang ý nghĩa vô cùng quan trọng. Thăm khám định kỳ giúp đánh giá chức năng vận động, phát hiện sớm các bất thường và đưa ra lời khuyên về chế độ sinh hoạt – dinh dưỡng hợp lý, để nuôi dưỡng và bảo vệ hệ thống xương khớp chắc khỏe.
Để an tâm gửi gắm sức khỏe cơ xương khớp bạn có thể đến với Trung tâm Chấn thương chỉnh hình – Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh. Đến đây, người bệnh sẽ được đội ngũ y bác sĩ đầu ngành giàu kinh nghiệm trực tiếp thăm khám, chẩn đoán nguyên nhân và lên phác đồ điều trị cá thể hóa, đảm bảo hiệu quả tốt nhất.
Người đang bị đau đầu gối, đặc biệt trong giai đoạn cấp tính hoặc khi chưa xác định rõ nguyên nhân gây đau. Tư thế ngồi xổm đòi hỏi đầu gối phải gập sâu và chịu toàn bộ trọng lượng cơ thể, từ đó làm tăng áp lực lên các cấu trúc khớp như sụn khớp, dây chằng, sụn chêm, gân bánh chè và bao hoạt dịch. Nếu các bộ phận này đang bị tổn thương, viêm hoặc thoái hóa, việc ngồi xổm có thể làm cơn đau trở nên nghiêm trọng hơn, dẫn đến sưng viêm, kẹt khớp, thậm chí khiến tổn thương nặng thêm.
Tuy nhiên, sau khi được chẩn đoán và điều trị đúng cách, người bệnh có thể tập luyện lại động tác ngồi xổm một cách có kiểm soát dưới sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa hoặc chuyên viên vật lý trị liệu. Điều kiện là người bệnh không còn đau, khớp gối vận động linh hoạt, không bị cứng hay lỏng lẻo, và đã được hướng dẫn các bài tập tăng cường cơ quanh gối nhằm giảm tải lực cho khớp.
Không phải tất cả trường hợp đều nghiêm trọng, nếu cơn đau chỉ thoáng qua, mức độ nhẹ và cải thiện khi nghỉ ngơi, có thể do sai tư thế, trường hợp này không cần quá lo lắng. Tuy nhiên, nếu cơn đau kéo dài, sưng tấy, lặp lại thường xuyên hoặc kèm các triệu chứng khác. Đây có thể là dấu hiệu của tổn thương khớp gối như viêm, thoái hóa, rách sụn chêm hoặc dây chằng. Tình trạng tiến triển không được can thiệp sẽ hạn chế vận động, kẹt khớp, mất vững khớp hoặc thoái hóa khớp mạn tính.
Đau đầu gối khi ngồi xổm là dấu hiệu cảnh báo nhiều vấn đề về xương khớp, từ tổn thương tạm thời đến bệnh lý mạn tính như thoái hóa hay viêm khớp. Việc nhận biết sớm nguyên nhân, áp dụng phương pháp điều trị phù hợp và xây dựng lối sống khoa học sẽ giúp bạn cải thiện chức năng khớp, ngăn ngừa biến chứng lâu dài. Nếu tình trạng đau kéo dài hoặc có biểu hiện bất thường, đừng ngần ngại thăm khám bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và can thiệp kịp thời.
Những thông tin, bài viết trên website Jex.com.vn chỉ dành cho mục đích tham khảo, tra cứu thông tin. Không thay thế cho việc chẩn đoán, khám và điều trị y khoa. Do đó JEX không chịu trách nhiệm về những trường hợp tự ý áp dụng mà không có chỉ định của bác sĩ