Bệnh viêm khớp dạng thấp có di truyền không? Có lây không?

Viêm khớp dạng thấp là một căn bệnh về xương khớp khá phổ biến. Bệnh không chỉ gây cảm giác đau ở khớp và hạn chế vận động mà còn có nguy cơ gây tàn phế cũng như biến chứng lên các bộ phận khác trên cơ thể. Viêm khớp dạng thấp có phải là căn bệnh di truyền hay không và có lây nhiễm không là băn khoăn của nhiều người.

Viêm khớp dạng thấp là bệnh gì?

Theo định nghĩa của Bộ Y tế, thì Viêm khớp dạng thấp là một bệnh lý tự miễn điển hình, diễn biến mạn tính với các biểu hiện tại khớp, ngoài khớp và toàn thân ở nhiều mức độ khác nhau. Bệnh diễn biến phức tạp, gây hậu quả nặng nề do đó cần được điều trị tích cực ngay từ đầu bằng các biện pháp điều trị hữu hiệu để làm ngừng hay làm chậm tiến triển của bệnh, hạn chế tàn phế và nâng cao chất lượng sống cho người bệnh. 

Khi bị viêm khớp dạng thấp, hệ miễn dịch trong cơ thể người bệnh tấn công nhầm vào các mô khỏe mạnh ở màng hoạt dịch khớp, gây ra viêm, đau, cứng khớp khiến cho hoạt động khó khăn. Viêm khớp dạng thấp gây tổn thương lên toàn bộ khớp trên cơ thể nhưng tình trạng xuất hiện sớm và nhiều chủ yếu ở các khớp nhỏ như khớp ngón tay, bàn tay, bàn chân,... Bệnh nếu tiến triển nặng không được kiểm soát có thể gây hậu quả tàn phế biến chứng lên các bộ phận khác của cơ thể như mắt, phổi, tim, mạch máu,... Trong trường hợp người bệnh được điều trị và kiểm soát tốt thì sẽ giảm bớt các triệu chứng và trở lại sinh hoạt bình thường. Vậy những ai dễ bị bệnh này và viêm khớp dạng thấp có lây không? 

Viêm khớp dạng thấp thường gây đau tại các khớp trên bàn tay

Viêm khớp dạng thấp có lây không?

Viêm khớp dạng thấp là căn bệnh không lây từ người này sang người khác. Trong các nguyên nhân gây bệnh viêm khớp dạng thấp, có một nguyên nhân đến từ một số loại vi khuẩn, vi-rút mà chúng ta tiếp xúc khiến cho hệ miễn dịch của cơ thể phản ứng bất thường ở một số người và gây bệnh. Tuy nhiên, đây không phải là một bệnh lý có tính chất lây truyền.

Bệnh viêm khớp dạng thấp có di truyền không?

Di truyền là một yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp, nhưng nó không quyết định tất cả. Một số người có mang gen di truyền nhưng có thể trong tương lai họ không bị viêm khớp dạng thấp. Ngược lại, có những người không mang gen nhưng về sau lại mắc phải căn bệnh này do sự tác động của các yếu tố khác. 

Gen di truyền đóng vai trò thế nào với viêm khớp dạng thấp?

Các nhà nghiên cứu cho rằng một số gen nhất định trong cơ thể có thể làm tăng nguy cơ phát triển viêm khớp dạng thấp, nhưng họ cũng không coi viêm khớp dạng thấp là một chứng rối loạn di truyền. Điều này có nghĩa là các bác sĩ sẽ không thể tính toán tỷ lệ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp dựa trên tiền sử gia đình của một người nào đó. 

Di truyền có làm tăng nguy cơ mắc bệnh không?

Nếu một người có người thân mắc bệnh viêm khớp dạng thấp, người đó sẽ có nhiều nguy cơ mắc bệnh hơn. Một số nghiên cứu ước tính rằng di truyền chiếm khoảng 60% nguy cơ mắc viêm khớp dạng thấp. 

Tuy nhiên, các yếu tố môi trường và lối sống cũng là nguyên nhân gián tiếp gây ra bệnh viêm khớp dạng thấp. Những người mắc một số bệnh nhiễm trùng, chấn thương, hút thuốc lá trong thời gian dài, tiếp xúc với một số loại bụi hoặc chất xơ nhất định, béo phì, dinh dưỡng không hợp lý, thói quen sinh hoạt không khoa học, căng thẳng và nhiều yếu tố khác, khi kết hợp với di truyền, có thể làm tăng tỷ lệ bị bệnh. 

Gen di truyền làm tăng nguy cơ mắc viêm khớp dạng thấp chứ không phải là yếu tố quyết định

Các nhóm gen làm tăng nguy cơ mắc viêm khớp dạng thấp

Các nhà khoa học đã phát hiện ra hơn 100 gen có liên quan đến viêm khớp dạng thấp, tác dụng độc lập hoặc khi có sự liên kết với nhau giữa các gen. Trong đó có thể kể đến một số gen chủ yếu như sau.

• HLA: Gen HLA chịu trách nhiệm phân biệt giữa protein của cơ thể bạn và protein của sinh vật lây nhiễm. Một người có dấu hiệu di truyền HLA có nguy cơ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp cao gấp 5 lần so với những người không có dấu hiệu này. Trong số các loại Gen, Gen HLA là một trong những yếu tố nguy cơ di truyền quan trọng nhất đối với viêm khớp dạng thấp. STAT4: Giúp điều chỉnh và kích hoạt hệ thống miễn dịch

• TRAF1 và C5: Góp phần gây viêm mãn tính

• PTPN22: Có liên quan đến sự khởi phát và tiến triển của viêm khớp dạng thấp. 

Vì viêm khớp dạng thấp là bệnh lý tự miễn điển hình nên một số gen gây nên bệnh viêm khớp dạng thấp đồng thời cũng liên quan đến các bệnh tự miễn dịch khác, chẳng hạn như tiểu đường tuýp 1 và bệnh đa xơ cứng. Đây có thể là lý do tại sao một số người có thể mắc nhiều bệnh tự miễn. 

Bệnh viêm khớp dạng thấp có liên quan gì đến độ tuổi, giới tính và sắc tộc?

Ngoài băn khoăn về việc viêm khớp dạng thấp có di truyền hay không thì nhiều người tỏ ra thắc mắc về các yếu tố liên quan khác như độ tuổi, giới tính, sắc tộc. 

Theo các nhà nghiên cứu thì viêm khớp dạng thấp có thể gặp ở mọi giới tính, lứa tuổi và các dân tộc khác nhau. Tuy nhiên, phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nhiều so với nam giới. Ước tính khoảng 70% những người bị viêm khớp dạng thấp là phụ nữ. Họ thường được chẩn đoán ở độ tuổi từ 30 đến 60. Các nhà nghiên cứu cũng cho rằng nội tiết tố nữ có thể góp phần phát triển viêm khớp dạng thấp. 

Nam giới thường được chẩn đoán muộn hơn và tỷ lệ mắc bệnh tăng lên theo tuổi. 

Nam giới ít có nguy cơ mắc viêm khớp dạng thấp thấp hơn nữ giới

Phụ nữ mang thai và nguy cơ viêm khớp dạng thấp 

Một nghiên cứu năm 2014 được công bố tại Hiệp hội Di truyền con người Hoa Kỳ cho thấy những phụ nữ mang thai mà em bé có các gen được biết đến là nguyên nhân gây ra viêm khớp dạng thấp thì người mẹ có nhiều khả năng bị bệnh này hơn trong tương lai. 

Điều này là do khi mang thai, một số tế bào thai nhi vẫn còn trong cơ thể mẹ. Những tế bào này có khả năng thay đổi các gen hiện có trong cơ thể phụ nữ. Đây cũng có thể là một lý do giải thích tại sao phụ nữ có nhiều nguy cơ bị viêm khớp dạng thấp hơn nam giới.

Các yếu tố môi trường và sinh hoạt

Các yếu tố về môi trường và lối sống cũng là những nguy cơ tiềm ẩn gây viêm khớp dạng thấp. 

Nghiên cứu cho thấy những người hút thuốc lá thường xuyên không những có tỷ lệ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp cao hơn, mà khi đã mắc thì diễn biến của bệnh cũng nặng hơn so với những người khác. 

Ở phụ nữ thì việc sử dụng thuốc tránh thai hoặc liệu pháp thay thế hormone cũng được xếp vào nhóm nguy cơ gây bệnh. Ngoài ra, có thể có mối liên hệ giữa tiền sử kinh nguyệt không đều và viêm khớp dạng thấp. Phụ nữ đã sinh con hoặc cho con bú có thể giảm nhẹ nguy cơ mắc căn bệnh này. 

Các yếu tố khác có thể làm cho nguy cơ bị viêm khớp dạng thấp tăng lên, bao gồm: 

• Tiếp xúc với ô nhiễm không khí

• Tiếp xúc với thuốc diệt côn trùng

• Béo phì

• Tiếp xúc nghề nghiệp với dầu khoáng

• Người bị chấn thương, căng thẳng, suy nhược về thể chất hoặc tinh thần

Căng thẳng, suy nhược thể chất và tinh thần cũng là một trong những nguy cơ gây bệnh viêm khớp dạng thấp

Phòng ngừa và điều trị viêm khớp dạng thấp

Phòng ngừa viêm khớp dạng thấp

Như đã nói thì dù có gen di truyền hay không, chúng ta cũng đều có thể mắc phải viêm khớp dạng thấp. Vì đây là bệnh tự miễn dịch, luôn có yếu tố từ môi trường và lối sống, tình trạng sức khỏe tác động đến hệ miễn dịch, từ đó bệnh dễ dàng khởi phát. Do vậy, điều chỉnh lối sống là nhóm giải pháp rất cần thiết để ngăn ngừa viêm khớp dạng thấp.

Trước hết, chúng ta cần hạn chế tiếp xúc với các hóa chất độc hại, như thuốc diệt côn trùng, thay đổi môi trường sống nếu đang sống trong môi trường độc hại.

Về lối sống, chúng ta nên có chế độ ăn uống, nghỉ ngơi và vận động hợp lý, đặc biệt nên kiểm soát tốt cân nặng của mình. Bỏ hút  thuốc lá cũng là cách để giảm nguy cơ mắc viêm khớp dạng thấp. Đặc biệt với phụ nữ, nhóm đối tượng dễ mắc viêm khớp dạng thấp hơn nam giới thì nên tránh việc hút thuốc lá (tự hút hay bị hít khói thuốc).

Chăm sóc sức khỏe toàn diện, kể cả thể chất và tinh thần cũng là điều cần lưu ý. Vì khi sức khỏe đi xuống cũng là lúc các bệnh liên quan đến hệ miễn dịch có điều kiện để phát triển.     

Cách điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp là bệnh mạn tính nên việc điều trị cần nhiều thời gian. Bệnh nhân có thể sử dụng kết hợp với vật lý trị liệu, tập dưỡng sinh,... để kiểm soát tốt căn bệnh này. 

Thuốc Tây y: Là những thuốc giảm đau, kháng viêm, chống cứng khớp, hỗ trợ giãn cơ góp phần giúp khớp hồi phục nhanh hơn. Tuy vậy, những loại thuốc này chỉ có tác dụng trong thời gian ngắn, không thể điều trị dứt điểm. Người bệnh có thể gặp phải một số tác dụng phụ không mong muốn, dùng nhiều sẽ gây hại cho dạ dày, gan, thận, tim mạch, huyết áp. 

Sử dụng các sản phẩm hỗ trợ điều trị và chăm sóc sức khỏe xương khớp: Là phương pháp hữu hiệu nhằm hỗ trợ điều trị các bệnh lý mạn tính như viêm khớp dạng thấp cũng là một xu thế hiện nay, khi mà sự phát triển của khoa học kỹ thuật cho phép các nhà khoa học bào chế ra những sản phẩm vừa hiệu quả vừa an toàn mà lại bền vững. Có thể hỗ trợ rút ngắn quá trình điều trị đồng thời duy trì và bảo vệ xương khớp toàn diện sau điều trị.

Trong đó, JEX thế hệ mới là sản phẩm được nhiều người tin dùng vì có chứa các tinh chất quý như Eggshell Membrane, Collagen Type 2 & Collagen Peptide, Turmeric Root, Chondroitin Sulfate, có tác dụng hỗ trợ ngăn ngừa viêm khớp nhờ kiểm soát - ngăn các yếu tố làm khởi phát quá trình viêm, làm chậm thoái hóa khớp, bảo vệ xương khớp chắc khỏe. Đồng thời, sản phẩm còn giúp hỗ trợ giảm đau và hiệu quả nhờ vào khả năng giúp sụn khớp chuyển động trơn tru hơn. Ngoài ra, đây cũng là sản phẩm giúp tái tạo sụn khớp và xương dưới sụn, nhờ vào việc kích thích tế bào sụn sản xuất các chất căn bản giúp tăng cường chất lượng dịch khớp.

JEX thế hệ mới có tác dụng hỗ trợ giảm đau và phục hồi sụn khớp

Vật lý trị liệu: Người bị viêm khớp dạng thấp cũng có thể áp dụng các phương pháp vật lý trị liệu, ví dụ như tắm và ngâm nóng, nhiệt trị liệu, tia hồng ngoại, sóng ngắn, chườm nóng, siêu âm…

Tập dưỡng sinh: Đây là phương pháp tốt cho bệnh viêm khớp dạng thấp. Các động tác uyển chuyển, chậm rãi của bài tập giúp tăng cường độ dẻo dai của cơ bắp và xương khớp, tăng cường sự lưu thông khí huyết và thúc đẩy hoạt động của các cơ quan nội tạng.

Đồng thời, những bệnh nhân viêm khớp dạng thấp cũng nên duy trì một lối sống lành mạnh, chế độ dinh dưỡng với nhiều rau củ, trái cây, kiểm soát cân nặng và hạn chế tình trạng căng thẳng, suy nhược cả về thể chất lẫn tinh thần.

Nhìn chung, bệnh viêm khớp dạng thấp là bệnh lý có nguyên nhân chưa rõ ràng mà hiện tại, y học mới chỉ nêu ra các nhóm nguy cơ dẫn đến tăng khả năng mắc bệnh. Trong đó, di truyền là một yếu tố quan trọng nhưng không phải là yếu tố quyết định. Chúng ta dù hoàn toàn khỏe mạnh hay đã bị viêm khớp dạng thấp thì việc duy trì một lối sống lành mạnh cũng là điều rất quan trọng trong việc phòng ngừa và kiểm soát căn bệnh này.