Phẫu thuật thay khớp háng bán phần là gì? Chỉ định sử dụng khi nào?

Thay khớp háng bán phần là gì?

Thay khớp háng bán phần là phẫu thuật thay thế phần chỏm xương đùi của người bệnh mà không thay thế ổ cối. Phẫu thuật thay khớp háng bán phần được thực hiện để sửa chữa chấn thương gãy xương hông ở bệnh nhân lớn tuổi, với điều kiện ổ khớp hông khỏe mạnh. Việc thay thế một phần chỉ thay thế phần bi của khớp bằng một viên bi và thân bằng kim loại, gốm hoặc nhựa.

Thay khớp háng bán phần còn được gọi là thay khớp háng một phần – phát triển dựa trên phương pháp phẫu thuật thay khớp háng toàn phần.

Phân biệt thay khớp háng bán phần và toàn phần

Bác sĩ phẫu thuật chỉnh hình thực hiện sửa chữa và thay thế khớp háng bằng cách dựa vào mức độ tổn thương khớp. Khi bề mặt khớp bị tổn thương đến mức không đáp ứng với các phương pháp điều trị không phẫu thuật, gây đau dữ dội cho bệnh nhân hoặc hạn chế các hoạt động hàng ngày, bác sĩ có thể khuyên nên phẫu thuật để nhanh phục hồi khả năng vận động và giảm đau. (1)

Trước khi phẫu thuật thay khớp háng, bác sĩ sẽ đánh giá mức độ tổn thương, tư vấn phương pháp phẫu thuật tối ưu nhất cho người bệnh

Theo đó, sự khác biệt giữa thay khớp háng toàn phần và bán phần xuất phát từ đây:

• Thay khớp háng bán phần thường được sử dụng để điều trị các tình trạng như gãy cổ xương đùi, hoại tử vô mạch chỏm xương đùi và một số loại viêm khớp háng ảnh hưởng chủ yếu đến chỏm xương đùi. Để được thực hiện phẫu thuật thay khớp háng bán phần, ổ khớp hông của người bệnh cần đảm bảo là khỏe mạnh.
• Trong phẫu thuật thay khớp háng bán phần, bác sĩ chỉ loại bỏ phần xương và sụn hư hỏng, giữ lại phần xương khỏe mạnh và nguyên vẹn. Điều này giúp rút ngắn thời gian hồi phục hồi và thời gian nằm viện cho người bệnh.
• Thay thế khớp háng bán phần thường là tốt nhất sau khi bị gãy xương, viêm khớp… và không liên quan đến ổ cắm hông hoặc vai. Thay khớp toàn bộ thường là phương pháp tốt nhất cho bệnh nhân bị viêm khớp hoặc bệnh thoái hóa liên quan đến bóng và ổ khớp hông hoặc vai.

Phân loại thay khớp háng bán phần

Có hai loại thay khớp háng bán phần được chỉ định trong phẫu thuật điều trị khớp háng là đơn cực và lưỡng cực. (2)

1. Đơn cực

Thay khớp háng bán phần đơn cực chỉ bao gồm một đầu khớp được gắn chắc chắn vào thân của bộ phận giả. Vì vậy, việc thay khớp háng đơn cực hiếm khi được thực hiện và hầu hết các ca phẫu thuật thay khớp háng bán phần đều là phẫu thuật lưỡng cực.

2. Lưỡng cực

Trong phẫu thuật thay khớp háng lưỡng cực, đầu giả của xương đùi được bao bởi hai quả bóng. Một quả cầu kim loại nhỏ quay tròn bên trong quả cầu kim loại lớn. Một loại nhựa polyetylen cao cấp bao phủ quả bóng kim loại bên trong để mang lại bề mặt quay trơn tru.

Thiết kế lưỡng cực mang lại sự ổn định, chuyển động cao hơn và cũng giúp bảo vệ sụn khớp. Quả bóng trong thiết kế dạng quả bóng mô phỏng ổ cắm của ca thay khớp háng toàn phần.

Thay khớp háng một phần và toàn phần là 2 chỉ định phẫu thuật nhằm khôi phục chức năng vận động của khớp háng.

Ưu và nhược điểm của phương pháp thay khớp háng bán phần

Mặc dù phẫu thuật thay khớp háng bán phần được sử dụng trong điều trị chấn thương khớp, nhưng bên cạnh ưu điểm, phương pháp này vẫn còn tồn tại một số nhược điểm.

1. Ưu điểm

• Vì quy trình phẫu thuật khớp háng bán phần nhanh hơn và ít biến chứng hơn, nên phẫu thuật tạo hình khớp bán phần cũng được sử dụng thường xuyên hơn.
• Thay khớp háng bán phần có thể mang lại những ưu điểm như bảo tồn xương và mô mềm, khả năng phục hồi nhanh hơn, giảm nguy cơ trật khớp và phương pháp phẫu thuật bảo tồn hơn cho một số bệnh nhân.
• Cần ít thời gian phẫu thuật hơn.
• Ít không gian vật lý bị ảnh hưởng.
• Ít mất máu hơn.
• Thời gian phục hồi nhanh và ít khó chịu hơn.

2. Nhược điểm

Phẫu thuật thay thế khớp háng bán phần chỉ thay thế đầu khớp sẽ gây áp lực lên sụn khớp tự nhiên của ổ răng. Bề mặt nhân tạo của đầu giả cọ xát vào sụn ổ răng dẫn đến đau ngày càng tăng.

Phần lớn bệnh nhân có lối sống năng động sau phẫu thuật thay khớp háng, việc tiếp tục bị căng thẳng và chuyển động trên sụn ổ răng sẽ dẫn đến tổn thương. Do đó, thay khớp háng bán phần không được khuyến cáo ở những bệnh nhân có lối sống năng động.

Sau khi thay khớp háng bán phần có thể gia tăng nguy cơ cần phẫu thuật chỉnh sửa cao hơn trong tương lai nếu viêm khớp tiến triển, độ bền của chỏm xương đùi giả kém…

Chỉ định thay khớp háng bán phần khi nào?

Phẫu thuật thay khớp háng bán phần thường dành cho:

• Những người bị đau và cứng khớp từ trung bình đến nặng, khả năng vận động hạn chế cũng như tình trạng viêm và sưng mạn tính có thể được chỉ định thay khớp háng.
• Những bệnh nhân không thấy thuyên giảm sau các phương pháp điều trị bảo tồn như tiêm steroid, tiêm chất bôi trơn, thuốc chống viêm, các phẫu thuật khác hoặc vật lý trị liệu.
• Phẫu thuật thay khớp háng thường được thực hiện ở những người từ 50 đến 80 tuổi. Tuy nhiên, nếu được thực hiện ở độ càng trẻ (thanh thiếu niên và thanh niên) có thể kéo dài chức năng từ 10 đến 25 năm, tùy thuộc vào mức độ hoạt động của từng cá nhân.
• Phẫu thuật điều trị gãy xương dưới chỏm cổ bị di lệch và có nguy cơ cao bị hoại tử vô mạch chỏm xương đùi (gãy xương Garden III và IV).
• Bệnh nhân lớn tuổi, mắc nhiều bệnh lý, ít hoạt động hơn (những người không phải là đối tượng phẫu thuật phù hợp cho phẫu thuật tạo hình khớp toàn phần). Ở những bệnh nhân trẻ hơn hoặc năng động hơn, tốc độ tái tạo tốt hơn nên phẫu thuật thay khớp háng toàn phần sẽ phù hợp hơn.

Người lớn tuổi có nhiều nguy cơ chấn thương khớp háng, cần can thiệp phẫu thuật càng sớm càng tốt

Quy trình thực hiện thay khớp háng bán phần

Tương tự như thay khớp háng toàn phần, thay khớp háng bán phần có thể được thực hiện dưới hình thức gây mê toàn thân hoặc gây tê tủy sống. Bác sĩ phẫu thuật có thể tiếp cận khớp từ phía sau hoặc sử dụng các kỹ thuật robot hoặc sử dụng các kỹ thuật xâm lấn tối thiểu.

Ngày nay, phẫu thuật thay khớp háng bán phần thường có sự kết hợp của robot và đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao

Sau khi rạch da tại vùng cần phẫu thuật, bác sĩ phẫu thuật sẽ tiến đến khớp sau khi cắt hoặc tách các mô khác nhau. Tiếp đó là loại bỏ đầu xương đùi bị tổn thương. Ổ cối không được khoan khi thực hiện thay khớp háng một phần.

Bác sĩ phẫu thuật tiến hành khoan và chuẩn bị ống xương đùi. Sau khi xác định vị trí, bộ phận giả sẽ được ép chặt vào ống xương đùi. Một đầu giả lưỡng cực được đặt trên thân giả. Đầu còn lại được đưa trở lại ổ khớp.

Trước khi hoàn thành phẫu thuật, bác sĩ sẽ quan sát bộ phận cấy ghép để đánh giá về độ ổn định, chuyển động và chiều dài chân. Vết mổ được may thành từng lớp và bệnh nhân được chuyển sang khu vực hồi phục.

Bệnh nhân được điều trị dự phòng huyết khối tĩnh mạch sâu, có thể đứng dậy và đi lại với sự hỗ trợ vào ngày phẫu thuật tiếp theo. Vì thời gian phẫu thuật ngắn hơn so với thay khớp háng toàn phần nên quá trình hồi phục sẽ được đẩy nhanh hơn.

Bài liên quan: Thay khớp háng nhân tạo là gì?

Rủi ro, biến chứng thay khớp háng bán phần có thể gặp phải

Những rủi ro và biến chứng của phẫu thuật thay khớp háng bán phần có thể được chia thành hai nhóm:

1. Rủi ro của phẫu thuật và thời gian phục hồi

• Hình thành cục máu đông: Nếu cục máu đông gia tăng kích thước có thể chặn dòng máu từ chân trở về tim hoặc nếu chúng di chuyển đến phổi.
• Nhiễm trùng: Nhiễm trùng vết thương thường được điều trị bằng kháng sinh. Nhiễm trùng sâu trong khớp có thể cần phải phẫu thuật nhiều hơn. Trong một số trường hợp, nhiễm trùng nặng cần phải thay thế bằng vật liệu cấy ghép khác.
• Tổn thương thần kinh: Dù hiếm gặp nhưng nếu xảy ra có thể gây ngứa ran, tê hoặc khó cử động cơ.
• Thay khớp háng một phần có thể có nguy cơ chênh lệch chiều dài chân, vì phẫu thuật chỉ thay thế phần bị tổn thương của chỏm xương đùi thay vì thay đổi toàn bộ giải phẫu khớp háng.
• Trật khớp háng sau phẫu thuật.

2. Rủi ro dài hạn

Là những biến chứng có thể xảy ra sau vài tháng đến nhiều năm sau phẫu thuật như nới lỏng cấy ghép hông trong xương và nhiễm trùng ở khớp.

Lưu ý khi thay khớp háng bán phần

Thay khớp háng bán phần có thể giải quyết tình trạng đau và cứng khớp háng cho những người bị viêm khớp, hoại tử vô mạch hoặc các dạng tổn thương khớp háng khác. Tuy nhiên, trước và sau khi thực hiện thủ thuật này, người bệnh cần lưu ý:

• Thay khớp háng một phần được ưu tiên cho những người lớn tuổi ít hoạt động hơn.
• Việc thay khớp háng bán phần có thể được thực hiện ngay sau khi bị chấn thương, vì vậy có rất ít thời gian chuẩn bị. Thông thường, sau khi kết thúc ca phẫu thuật, người bệnh cần phải ở lại bệnh viện vài ngày để theo dõi và cần sự trợ giúp trong quá trình phục hồi tại nhà hoặc tại cơ sở phục hồi chức năng.
• Sau phẫu thuật, người bệnh được chỉ định dùng thuốc để kiểm soát cơn đau, đi bộ và bắt đầu vật lý trị liệu càng sớm càng tốt. Quá trình trị liệu sẽ hỗ trợ phục hồi nên cần được tiếp tục tại nhà hoặc tại đơn vị phục hồi chức năng.
• Nên tránh một số hoạt động nhất định cho đến khi hông lành hoàn toàn.
• Sau khi hồi phục sau phẫu thuật thay khớp háng một phần, người bệnh có thể thực hiện hầu hết các công việc hàng ngày, tuy nhiên, nên tránh một số hoạt động mạnh như chạy, leo núi, nâng vật nặng và các môn thể thao như quần vợt, đá bóng… gây nhiều căng thẳng cho khớp hông. Thay vào đó nên tập thể dục với các bài tập có cường độ vừa phải như yoga, bơi lội…
• Việc duy trì chế độ ăn uống cân bằng giàu chất dinh dưỡng như canxi và vitamin D có thể hỗ trợ sức khỏe của xương và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chữa bệnh.
• Chủ động bổ sung dưỡng chất có trong JEX thế hệ mới như Eggshell Membrane, Collagen Type 2 không biến tính & Collagen Peptide thủy phân, Turmeric Root, Chondroitin Sulfate… để tăng cường hỗ trợ tái tạo sụn và xương dưới sụn trong quá trình phục hồi sau phẫu thuật khớp háng. Đồng thời, các tinh chất này còn có tác dụng hỗ trợ giảm đau, giảm viêm an toàn, giúp người bệnh giảm bớt cảm giác đau đớn sau phẫu thuật, các chuyển động khớp háng êm trơn, dễ dàng hơn.

Uống bổ sung 2 viên JEX/ngày hỗ trợ giảm đau, tái tạo cốt bào sau phẫu thuật khớp

Sau phẫu thuật thay khớp háng bán phần, nên uống bổ sung JEX mỗi ngày cùng với các loại thuốc điều trị. Các thành phần trong JEX đã được chứng minh không tương tác với các loại thuốc khác, nhưng người bệnh nên uống cách 2 giờ để đảm bảo tác dụng của thuốc.

Phẫu thuật thay khớp háng bán phần đã thay đổi cuộc sống của rất nhiều người bệnh. Nếu bị đau hông nghiêm trọng và cứng khớp làm hạn chế cử động và ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, người bệnh cần thăm khám sớm để có biện pháp điều trị phù hợp, trở lại lối sống năng động và lành mạnh.