Viêm khớp sau chấn thương: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách xử lý

Viêm khớp sau chấn thương hình thành như thế nào?

Viêm khớp sau chấn thương (Post-traumatic arthritis – PTA) là tình trạng viêm nhiễm, đau, cứng khớp, giảm khả năng vận động, có thể phát sinh vào bất kỳ thời điểm nào sau khi người bệnh bị chấn thương. Một số loại chấn thương có thể dẫn đến viêm khớp gồm: giãn dây chằng cấp tính, chấn thương dây chằng cấp tính, gãy xương, rách sụn chêm,… (1)

Trung bình có 20 – 50% người bị chấn thương có thể dẫn đến viêm khớp hậu chấn thương. Tình trạng này có thể diễn ra do các bề mặt của khớp va đập vào nhau, khiến cho các sụn bị bào mòn và dẫn đến viêm nhiễm ở khớp. Trong trường hợp khác ít phổ biến hơn, viêm khớp diễn ra do các phản ứng tự miễn dịch.

Các triệu chứng viêm khớp sau chấn thương thường gặp

Dưới đây là những triệu chứng khi khớp bị viêm, đặc biệt là do chấn thương mà bạn cần lưu ý để tiến hành thăm khám sớm:

• Đau nhức: Các cơn đau ở vùng khớp có thể âm ỉ hoặc đau nhói từng cơn, lan rộng dần ra các khu vực xung quanh khớp. Cơn đau thường nghiêm trọng hơn vào ban đêm khi thời tiết trở lạnh.
• Nóng đỏ khớp: Đây là một triệu chứng của phản ứng viêm, khớp có thể sưng đỏ, cảm giác hơi ấm khi chạm vào.
• Cứng khớp: Tình trạng người bệnh cảm thấy khó cử động các khớp, đặc biệt là sau khi ngồi trong thời gian dài hay vào buổi sáng sau khi thức dậy.
• Hạn chế khả năng vận động: Người bệnh cảm thấy các khớp thiếu linh hoạt, tình trạng đau nhức khiến việc cử động khớp gặp khó khăn.
• Các triệu chứng khác: Một số triệu chứng thường gặp liên quan đến viêm khớp là mệt mỏi, sốt, sụt cân, phát ban, đỏ ở vùng da quanh khớp.

Đau nhức, sưng đỏ là những biểu hiện phổ biến của viêm khớp sau chấn thương

Một số vị trí viêm khớp hậu chấn thương thường gặp

Viêm khớp sau chấn thương có thể diễn ra ở bất kỳ vùng khớp từng bị tai nạn, chấn thương. Những vị trí thường gặp phải tình trạng viêm khớp là:

• Khớp háng
• Khớp vai
• Khớp đầu gối
• Khớp cổ tay
• Khớp ngón tay

Một số môn thể thao phổ biến thường dẫn đến chấn thương

Bị chấn thương do chơi thể thao có thể là nguyên nhân làm tăng nguy cơ dẫn đến viêm xương khớp. Đặc biệt, các môn thể thao có cường độ vận động cao hoặc phải tiếp xúc trực tiếp với người chơi khác hay dụng cụ có thể làm tăng nguy cơ bị chấn thương, chẳng hạn như bóng đá, bóng bầu dục, khúc côn cầu,…

Bên cạnh chơi thể thao, một số tổn thương khác như gãy xương, bong gân, rách sụn, giãn dây chằng,… do bị tai nạn giao thông, té ngã cũng là nguyên nhân dẫn đến viêm khớp sau chấn thương.

Khi nào người bệnh cần đến gặp bác sĩ?

Sau chấn thương, người bệnh nên thường xuyên tái khám để kiểm tra tình trạng hồi phục của khớp. Việc thường xuyên kiểm tra sức khỏe xương khớp định kỳ 3 – 6 tháng/lần cũng đóng trò quan trọng, giúp phát hiện các biến chứng của chấn thương. Trong trường hợp người bệnh phát hiện các triệu chứng đau nhức xương khớp, sưng đỏ, khó cử động,… cần tiến hành thăm khám sớm để được điều trị.

Viêm khớp sau chấn thương có nguy hiểm không?

Tình trạng viêm khớp có thể gây đau đớn, cản trở sinh hoạt và làm giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm khớp có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như cứng khớp, không thể cử động, biến dạng khớp, teo cơ, dính khớp, vôi hóa sụn khớp,… nghiêm trọng hơn sẽ làm mất khả năng vận động. Viêm khớp kéo dài còn có thể ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ của người bệnh.

Chẩn đoán viêm khớp hậu chấn thương như thế nào?

Ở bước chẩn đoán lâm sàng, bác sĩ sẽ thăm hỏi về tiền sử bị chấn thương trong quá khứ mà bạn từng gặp và các triệu chứng của khớp. Những phương pháp khác có thể được thực hiện để giúp việc chẩn đoán chính xác hơn:

• Sinh thiết lấy dịch khớp để kiểm tra mức độ viêm, phát hiện các tổn thương và phân biệt các loại viêm khớp khác nhau.
• Chẩn đoán hình ảnh bằng phương pháp chụp X-quang, chụp MRI, chụp CT, siêu âm khớp,… để kiểm tra hình dạng và cấu trúc của khớp.
• Nội soi khớp để thu được hình ảnh bên trong của sụn khớp, giúp phát hiện bất thường ở khớp.
• Xét nghiệm máu để kiểm tra mức độ viêm nhiễm và xác định tình trạng viêm khớp do bệnh tự miễn.

Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh có thể được áp dụng để kiểm tra nguy cơ viêm khớp

Cách điều trị viêm khớp sau chấn thương

Các phương pháp điều trị viêm khớp mãn tính sau chấn thương cần được thực hiện theo chỉ định của bác sĩ. (2)

1. Sử dụng thuốc

Một số loại thuốc có thể được sử dụng để cải thiện viêm khớp là thuốc giảm đau không kê đơn, thuốc kháng viêm không steroid, Corticosteroid hoặc thuốc kháng viêm steroid dạng uống hoặc tiêm, các chất chuyển đổi cảm giác để làm giảm cảm giác đau.

Hãy sử dụng thuốc đúng theo liều lượng mà bác sĩ chỉ định. Việc uống các loại thuốc không kê đơn cần đúng theo liều lượng nhà sản xuất yêu cầu, đồng thời hạn chế sử dụng quá nhiều gây phụ thuộc thuốc.

2. Vật lý trị liệu

Các chuyên gia có thể hướng dẫn cho bạn thực hiện các bài tập vật lý trị liệu để hỗ trợ sức khỏe của khớp, cải thiện tình trạng viêm khớp. Một số phương pháp Đông y khác cũng giúp cải thiện các cơn đau do viêm khớp gồm xoa bóp, châm cứu, nắn xương khớp,…

3. Phẫu thuật

Nếu tình trạng viêm khớp sau chấn thương đã dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng mà các phương pháp điều trị khác không thể cải thiện, bác sĩ có thể yêu cầu tiến hành phẫu thuật thay khớp nhân tạo hoặc điều chỉnh cấu trúc khớp.

Phòng ngừa viêm khớp do chấn thương khi chơi thể thao như thế nào?

Để hạn chế nguy cơ chấn thương trong quá trình chơi thể thao, bạn cần nắm những lưu ý dưới đây.

1. Khởi động, làm nóng cơ thể trước khi vận động

Thực hiện khởi động ít nhất 5 – 10 phút trước luyện tập thể thao sẽ tăng cường tuần hoàn máu đến các khớp, dây chằng và cơ quanh khớp, tăng độ đàn hồi và để khớp làm quen dần với chuyển động, tránh tình trạng hoạt động mạnh đột ngột dẫn đến chuột rút, chấn thương. Quá trình khởi động có thể gồm các động tác xoay cổ, khớp tay, khớp chân, vai, giãn cơ, chạy bộ tại chỗ,… với mỗi động tác thực hiện trong 15 – 30 giây.

2. Tập luyện đa dạng các bài tập

Bạn hãy thực hiện đa dạng các bài tập để tác động đều vào các vùng cơ và khớp trên cơ thể, nhằm tăng cường sự linh hoạt của toàn bộ khớp, tránh tình trạng hoạt động quá mức ở một khu vực dẫn đến chấn thương, viêm gân.

3. Lựa chọn trang phục tập luyện phù hợp

Sử dụng giày thể thao chắc chắn với đế chỉnh hình sẽ hỗ trợ quá trình tập luyện, hạn chế việc sức nặng đè lên bàn chân trong thời gian dài dẫn đến chấn thương và biến dạng. Nên lựa chọn trang phục mỏng nhẹ, rộng rãi, thoải mái khi luyện tập thể dục, trừ một số môn cần các trang phục chuyên dụng.

4. Tập với tư thế chuẩn

Việc giữ cho tư thế chuẩn khi vận động cũng đóng vai trò quan trọng trong việc định hình xương khớp và hạn chế nguy cơ chấn thương. Bạn nên luyện tập dưới sự hướng dẫn của chuyên gia để đảm bảo hiệu quả tập luyện.

Bạn cần tập luyện với người hướng dẫn chuyên nghiệp để hạn chế nguy cơ chấn thương

5. Tránh tập luyện quá sức

Chọn bài tập với cường độ phù hợp với tình trạng sức khỏe, tránh đốt cháy giai đoạn gây áp lực lên các khớp, dẫn đến chấn thương và làm tăng nguy cơ viêm khớp sau chấn thương. Bạn có thể bắt đầu với một số bài tập cường độ thấp như đi bộ, bơi, đạp xe, sau khi cơ thể đã thích nghi với việc tập luyện hãy chuyển sang bộ môn khác.

Cách giảm đau viêm khớp do chấn thương tại nhà

Ngoài việc áp dụng những phương pháp điều trị theo chỉ định của bác sĩ, bạn có thể thực hiện thêm các cách giảm tại nhà sau:

1. Chườm nóng, chườm lạnh

Bạn có thể tiến hành chườm nóng ở khớp để cải thiện các triệu chứng do viêm khớp, giúp tăng tuần hoàn máu, đưa dưỡng chất đến nuôi dưỡng khớp tốt hơn, đồng thời giảm căng thẳng cơ bắp quanh khớp. Phương pháp này có thể thực hiện bằng cách chườm khăn ấm hoặc túi chườm với độ nóng vừa phải lên khu vực đau nhức trong khoảng 15 – 20 phút.

Việc chườm lạnh cũng mang đến nhiều lợi ích cho khớp nhờ tác dụng làm co mạch, giảm sưng viêm ở khớp và hỗ trợ giảm đau hiệu quả. Bạn có thể sử dụng khăn ngâm nước lạnh hoặc túi chườm lạnh để chườm trong 15 – 20 phút, lưu ý không để đá lạnh tiếp xúc trực tiếp với da khi chườm.

2. Bổ sung dưỡng chất cho xương khớp

Để hỗ trợ giảm đau hiệu quả và an toàn từ bên trong, bạn có thể bổ sung những dưỡng chất giúp kiểm soát phản ứng viêm và tăng cường nuôi dưỡng, tái tạo sụn khớp từ thiên nhiên. Sau nhiều năm nghiên cứu, các nhà khoa học Mỹ đã phát hiện ra những thành phần tinh chất quý từ thiên nhiên như Collagen Type 2 không biến tính, Collagen peptide thủy phân, Turmeric Root (Curcumin), Chondroitin Sulfate, Eggshell Membrane (tinh chất từ màng vỏ trứng)… có cơ chế bảo vệ chuyên biệt:

• Hỗ trợ kích thích mô liên kết sụn sản xuất các chất căn bản gồm Collagen type 2 và Aggrecan, giúp tái tạo và nuôi dưỡng sụn khớp, bảo vệ màng hoạt dịch, tăng cường chất lượng dịch khớp.
• Hỗ trợ điều hòa phản ứng miễn dịch, hỗ trợ ức chế quá trình sản sinh các kháng thể kháng màng hoạt dịch, sụn khớp.
• Hỗ trợ giảm các protein tiền viêm như TNF-α, interleukin 1, interleukin 6, interferon gamma… ngăn ngừa sự tiến triển của tình trạng viêm, giảm đau nhức và giúp khớp linh hoạt hơn.

3. Vận động nhẹ

Việc thực hiện các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, thái cực quyền,… có thể giúp các khớp trở nên linh hoạt hơn, hỗ trợ lưu thông máu và tăng cường sức khỏe của các cơ quanh khớp. Nhiều bài tập dưới nước cũng có thể được ưu tiên áp dụng đối với người bị viêm khớp vì có thể tăng cường khả năng vận động, đồng thời giảm căng thẳng lên các khớp.

4. Lựa chọn các thực phẩm chống viêm

Những lưu ý khi xây dựng chế độ dinh dưỡng hỗ trợ giảm viêm nhiễm ở khớp gồm:

• Bổ sung axit béo omega-3 trong các loại cá, hạt, quả bơ,… để hỗ trợ kháng viêm.
• Sử dụng nhiều rau củ quả để cung cấp các vitamin và chất chống oxy hóa, tăng cường sức khỏe của khớp.
• Bổ sung các chất kháng viêm tự nhiên từ thực phẩm như gừng, nghệ, tỏi,…
• Tăng cường các khoáng chất như canxi, magie, kẽm, và vitamin D để giúp xương chắc khỏe hơn. Những thực phẩm chứa nhiều dưỡng chất này là hải sản, trứng, sữa và chế phẩm từ sữa, các loại đậu,…
• Hạn chế thực phẩm chiên xào, đồ ăn chế biến sẵn chứa chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa khiến phản ứng viêm thêm nghiêm trọng.

5. Xoa bóp, massage vùng khớp bị đau

Việc xoa bóp có thể mang đến nhiều lợi ích như thư giãn khớp, tăng cường lưu thông máu để bổ sung các dưỡng chất nuôi dưỡng sụn khớp và giảm đau nhức, cứng khớp. Quá trình này còn giúp bổ sung dịch khớp để nuôi dưỡng khớp. Thường xuyên massage cũng giúp làm tăng hormone endorphin, mang đến hiệu quả giảm đau tự nhiên cho khớp.

6. Nghỉ ngơi thư giãn vùng khớp bị đau

Hãy để cho vùng khớp bị viêm do chấn thương được thư giãn và nghỉ ngơi nhiều hơn, tránh vận động, làm việc quá mức, bê vác vật nặng làm tăng áp lực lên khớp, ảnh hưởng đến quá trình phục hồi và khiến các cơn đau nghiêm trọng hơn.

Viêm khớp sau chấn thương có thể gây ra những triệu chứng khó chịu như đau nhức, sưng, cứng khớp,… làm ảnh hưởng đến khả năng vận động, giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh. Do đó, bạn cần chủ động phòng ngừa chấn thương để giảm nguy cơ biến chứng và hỗ trợ sức khỏe xương khớp bằng cách vận động, thư giãn khớp điều độ, kết hợp bổ sung các dưỡng chất nuôi dưỡng xương khớp chắc khỏe từ bên trong.