Viêm khớp mãn tính: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Viêm khớp mạn tính tuy không thể chữa dứt điểm, nhưng việc áp dụng đồng thời những cách cải thiện bệnh viêm khớp sau đây sẽ giúp cải thiện các triệu chứng đau nhức, sưng và co cứng khớp, hạn chế sự tổn thương sụn khớp và xương dưới sụn, ngăn ngừa nguy cơ tàn phế, giảm thiểu tác dụng phụ của thuốc.

Viêm khớp mãn tính là gì?

Viêm khớp mãn tính hay viêm khớp mạn tính là tình trạng các khớp, sụn, gân, dây chằng, mô bao quanh khớp bị tổn thương kéo dài và không thể hồi phục. Bệnh chỉ có thể làm chậm quá trình tiến triển chứ không thể chữa trị dứt điểm.

Viêm khớp mãn tính có thể xuất hiện ở bất kỳ khớp nào trên cơ thể

Các dạng viêm khớp mãn tính phổ biến

Thoái hóa khớp

Thoái hóa khớp là bệnh khớp mãn tính với đặc điểm là sụn khớp bị nứt vỡ, hao mòn do quá trình cơ học và sinh học gây ra hiện tượng phá hủy nhiều hơn tái tạo các mô của khớp.

Các yếu tố tác động đến thoái hóa khớp phổ biến là di truyền, chuyển hóa và chấn thương khớp. Hậu quả của thoái hóa khớp là sự thay đổi hình thái, sinh hoá, phân tử, chất cơ bản của sụn... dẫn đến nứt loét và mất sụn khớp, xơ hoá xương dưới sụn, hình thành gai xương và hốc xương dưới sụn.

Thoái hóa khớp là bệnh của tuổi già nhưng hiện đang có xu hướng trẻ hóa

Gout

Bệnh gút là một dạng của bệnh viêm khớp, nhưng nó không gây viêm toàn thân. Trong bệnh gout, mức độ axit uric trong máu cao dẫn đến hình thành các tinh thể trong khớp. Dẫn đến tình trạng viêm khớp vô cùng đau đớn. Nếu không được điều trị, những tinh thể này có thể tạo thành cục (tophi) ở các khớp bị ảnh hưởng.

Viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp là một bệnh tự miễn dịch, nguyên nhân do hệ thống miễn dịch của cơ thể nhận diện và tấn công nhầm các tế bào khỏe mạnh (cụ thể là màng hoạt dịch), gây ra tình trạng viêm, vẫn đến sưng đau khớp.

Cứ 5 người thì có 1 người bị viêm khớp dạng thấp, biểu hiện bằng cách nổi cục trên da gọi là nốt thấp khớp. Chúng thường hình thành trên các vùng khớp chịu nhiều áp lực như khớp ngón tay, khuỷu tay hoặc gót chân.

Viêm khớp vảy nến

Viêm khớp vảy nến (PsA) cũng là một bệnh tự miễn, trong đó hệ thống miễn dịch tấn công cơ thể, đặc biệt là da và khớp, gây phát ban và đau trên da. 

Bệnh vẩy nến khiến các vùng da bị viêm loang lổ, sần sùi, có màu đỏ và vẩy trắng. Viêm khớp vẩy nến thường ảnh hưởng đến các đầu của khuỷu tay và đầu gối, da đầu, rốn và da xung quanh vùng sinh dục hoặc hậu môn.

Đau cơ xơ hóa

Đau cơ xơ hóa là một rối loạn chức năng của hệ thần kinh trung ương (CNS), có liên quan đến não và tủy sống. Đau cơ xơ hóa được đặc trưng bởi cơn đau lan rộng, đau đột ngột hoặc kéo dài liên tục. 

Lupus ban đỏ hệ thống

Lupus ban đỏ hệ thống (SLE) là một bệnh tự miễn phức tạp, ảnh hưởng đến nhiều bộ phận của cơ thể, bao gồm khớp, thận, da, máu, não và các cơ quan khác. Bệnh có thể gây đau khớp, đau đầu và đau ngực cũng như nhiều triệu chứng khác như mệt mỏi, rụng tóc, sốt, phát ban và các vấn đề về thận. 

Các nốt đỏ ửng xếp hàng dài trên da của bệnh nhân bị lupus ban đỏ

Viêm cột sống dính khớp

Đây là một tình trạng viêm lâu dài ảnh hưởng chủ yếu đến xương, cơ và dây chằng của cột sống, dẫn đến cứng khớp và các khớp hợp nhất với nhau. Các vấn đề khác có thể xảy ra là sưng gân và các khớp lớn.

Viêm cột sống dính khớp: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Viêm cột sống dính khớp được các chuyên gia đánh giá là khá nguy hiểm, có thể dẫn đến dính và biến dạng toàn bộ cột sống cùng hai khớp háng, thậm chí là tàn phế. Vì vậy, việc điều trị...

Chi tiết

Đau đa cơ xơ hóa

Đau cơ xơ hóa là một rối loạn đặc trưng bởi cơn đau cơ xương lan rộng, kèm theo các vấn đề toàn thân như mệt mỏi, mất ngủ, trí nhớ suy giảm và tâm trạng cũng bị ảnh hưởng. 

Đau cơ xơ hóa là tình trạng ảnh hưởng hầu hết những người tuổi trung niên. 

Triệu chứng viêm khớp mãn tính thường gặp

Các triệu chứng viêm khớp mãn tính phụ thuộc vào tình trạng bệnh và khớp bị ảnh hưởng. Người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng điển hình như:

• Đau nhiều, nhức nhối

• Cứng khớp buổi sáng, có thể kéo dài khoảng 30 phút

• Đau nhức tăng nặng hơn khi vận động và giảm khi nghỉ ngơi

• Vị trí khớp đau nhức thường ấm nóng, sưng tấy và khó cử động

• Khó mặc quần áo, chải đầu, nắm chặt đồ đạc, cúi người, ngồi xổm hoặc leo cầu thang… thậm chí là không thể cử động.

Khi có các yếu tố tác động như thay đổi thời tiết, mưa lạnh, độ ẩm nhiều, thay đổi nơi ở, ăn nhiều đường hoặc nhiều muối, thức ăn nhiều dầu mỡ… các cơn đau sẽ bị kích hoạt và khiến bệnh khớp tăng nặng hơn. 

Nguyên nhân gây viêm khớp mãn tính

Có hơn 100 dạng viêm khớp khác nhau và các bệnh lý toàn thân góp phần hình thành viêm khớp mãn tính. Dù vậy, các nguyên nhân chính được tìm thấy ở đa số bệnh nhân viêm khớp mãn tính là do rối loạn hệ miễn dịch, rối loạn chuyển hóa và quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể.

1. Rối loạn hệ miễn dịch

Hệ thống miễn dịch của có thể được tạo thành từ các cơ quan và tế bào có nhiệm vụ bảo vệ cơ thể bạn khỏi vi khuẩn, ký sinh trùng, vi rút và tế bào ung thư.

Bệnh tự miễn ảnh hưởng đến xương khớp là kết quả của việc hệ thống miễn dịch vô tình tấn công cơ thể bạn thay vì bảo vệ nó. Đến nay, chưa có nhiều nghiên cứu về cách ngăn chặn tình trạng bất thường này.

2. Rối loạn chuyển hóa

Hội chứng chuyển hóa là một tập hợp các yếu tố sinh lý, sinh hóa và lâm sàng được coi là biểu hiện cho các bất thường về chuyển hóa liên quan đến béo phì và tăng viêm toàn thân. 

Ảnh hưởng của rối loạn chuyển hóa lên cơ chế bệnh sinh của viêm khớp có liên quan đến một loạt các thay đổi chuyển hóa ảnh hưởng trực tiếp đến đại thực bào và tế bào chondrocytes có chức năng tạo và hỗ trợ chức năng của sụn. 

Nhiều nghiên cứu đã kết luận rằng, có mối tương quan giữa số lượng các rối loạn chuyển hóa, mức độ của tăng huyết áp và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng viêm xương khớp. Tăng huyết áp và giảm HDL-cholesterol là những yếu tố nguy cơ tích cực làm tăng các triệu chứng viêm xương khớp.

Các rối loạn chuyển hóa thường xuất hiện ở người bị thừa cân, béo phì 

3. Quá trình thoái hóa

Khi khớp vận động liên tục, đặc biệt người bị thừa cân và béo phì tăng nguy cơ có các vi chấn thương trong sụn khớp, các mảnh vỡ sụn khớp nhỏ này "lưu lạc" vào hệ thống mạch máu. Lúc này, hệ thống miễn dịch sẽ phát động các tế bào miễn dịch nhận diện các mảnh vỡ này là các kháng nguyên lạ và tấn công.

Các "chiến binh" của hệ miễn dịch là các đại thực bào, tế bào trình diện kháng nguyên, lympho B và T sẽ sinh ra tự kháng thể kháng sụn khớp cùng với các protein tiền viêm như TNF-α, interleukin 1, interleukin 6, interferon gamma… Các tự kháng thể này có bản chất là các protein (gamma globulin) sẽ theo tuần hoàn tới các dịch khớp và tấn công, phá hủy sụn và xương dưới sụn.

Song song đó, quá trình viêm tại khớp cũng diễn ra, dẫn đến hẹp khe khớp, mọc gai xương gây đau khớp khi vận động. Nếu không được điều trị kịp thời sẽ làm biến dạng và mất chức năng vận động của khớp, gây tàn phế cho người bệnh.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc viêm khớp mãn tính

Viêm khớp mãn tính còn xảy ra khi có yếu tố kích hoạt các nguyên nhân gây bệnh, góp phần gây viêm trong cơ thể. Một vài yếu tố nguy cơ của đau khớp mãn tính bao gồm:

• Tuổi tác: Nguy cơ mắc hầu hết các loại viêm khớp tăng lên khi bạn già đi.

• Di truyền: Những người có gen di truyền của người thân mắc vốn mắc bệnh xương khớp có nhiều khả năng phát triển một số loại viêm khớp di truyền như viêm khớp dạng thấp (RA), lupus ban đỏ hệ thống (SLE) và viêm cột sống dính khớp. Những gen này được gọi là kiểu gen HLA (kháng nguyên bạch cầu người) lớp II. Người mắc gen này làm cho tình trạng viêm khớp trở nên tồi tệ hơn.

• Uống rượu bia quá nhiều 

• Thừa cân - béo phì: Người có chỉ số khối cơ thể (BMI) vượt ngưỡng 24,9 sẽ đối mặt với nguy cơ mắc các bệnh về khớp cao hơn người thường.

• Chấn thương khớp: Chấn thương khớp có thể làm hỏng khớp và góp phần vào sự phát triển của viêm xương khớp ở khớp đó.

• Tập thể dục ở cường độ cao, tập quá sức hoặc bạn không tập thể dục đủ.

• Hút thuốc lá: Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp - một dạng viêm khớp mãn tính và khiến bệnh trầm trọng hơn.

• Sự nhiễm trùng: Nhiều tác nhân như vi khuẩn và vi rút, có thể gây nhiễm trùng khớp và tăng nguy cơ phát triển của một số loại viêm khớp.

• Tính chất công việc: Các công việc liên quan đến việc gập gối và ngồi xổm lặp đi lặp lại làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp gối.

Thói quen làm việc ngồi chéo chân cũng khiến khớp gối đón nhận nguy cơ bị viêm khớp mãn tính cao hơn

Viêm khớp mãn tính có nguy hiểm không?

Vậy, viêm khớp mãn tính có nguy hiểm không? Hầu hết các bệnh lý xương khớp đều tiềm ẩn nhiều nguy cơ, dễ biến chứng và khó khăn trong điều trị. Tùy thuộc vào mỗi bệnh viêm khớp mãn tính mà mức độ nguy hiểm cũng được đánh giá khác nhau. Cụ thể, trong các bệnh xương khớp có thể gặp như viêm khớp mãn tính, thoái hóa khớp được nhận định là lành tính, diễn tiến chậm và có thể làm chậm.

Ngược lại, bệnh gout, lupus ban đỏ, bệnh viêm khớp dạng thấp và viêm khớp vảy nến là những bệnh diễn tiến nhanh và có nguy cơ ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể:

• Nhiễm trùng khớp

• Nguy cơ loãng xương, gãy xương hoặc chết xương

• Tổn thương dây chằng và chèn ép hệ thống dây thần kinh

• Teo cơ, bại liệt hoàn toàn

• Mất ngủ (do cơn đau xuất hiện về đêm)

• Mệt mỏi, chán ăn, lo lắng và ảnh hưởng nghiêm trọng đến tinh thần

Khi nào người bệnh cần đến gặp bác sĩ

Viêm xương khớp mãn tính có thể xuất hiện cơn đau mà không cần một tổn thương hay tác động vật lý nào. Cơn đau kéo dài hơn 3 ngày và không có dấu hiệu thuyên giảm, bạn nên nói chuyện với bác sĩ để được làm giảm đau, sưng, cứng hoặc các triệu chứng khác một cách an toàn. 

Phương pháp chẩn đoán viêm khớp mãn tính

Chẩn đoán viêm khớp mãn tính thường khó khăn vì thực tế có hơn 100 loại viêm khớp khác nhau. Nhiều bệnh có triệu chứng tương tự nhau và đều ảnh hưởng đến khớp.

Chẩn đoán viêm khớp là bước đầu tiên để điều trị đúng bệnh. Bác sĩ của bạn sẽ:

• Xem xét bệnh sử và các triệu chứng hiện tại

• Kiểm tra sức khỏe: Bác sĩ sẽ kiểm tra các khớp bị sưng, đau, đỏ, nóng, hoặc mất cử động ở các khớp.

• Chụp X-quang: Giúp phát hiện bị loại viêm khớp nào. Ví dụ, chụp X-quang được sử dụng để chẩn đoán thoái hóa khớp, thông qua hình ảnh có thể thấy mất sụn, gai xương và trong trường hợp nặng, xương cọ xát với xương.

• Siêu âm: Siêu âm sử dụng sóng âm thanh (không phải bức xạ) để xem chất lượng của mô hoạt dịch, gân, dây chằng và xương.

• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Nếu chụp X-quang không phát hiện tình trạng của các cơn đau khớp thì MRI là thủ thuật được áp dụng tiếp sau. 

• Kiểm tra dịch khớp: Chọc hút dịch khớp (sử dụng kim để lấy một mẫu nhỏ chất lỏng từ khớp để xét nghiệm) và xét nghiệm.

• Thử máu hoặc nước tiểu: Các xét nghiệm này có thể giúp cho bác sĩ biết bạn mắc loại viêm khớp nào hoặc loại trừ các bệnh lý khác là nguyên nhân gây ra các triệu chứng của viêm khớp mãn tính.

• Đo nồng độ kháng thể trong máu: Có thể giúp phát hiện các kháng thể có nồng độ cao trong khớp, đặc biệt là kháng thể chống CCP - dự đoán những người nào sẽ bị viêm khớp dạng thấp nặng hơn.

Cách điều trị viêm khớp mãn tính

1. Điều trị bằng thuốc

Dùng thuốc là một trong những cách khắc phục bệnh viêm khớp thường được áp dụng để giúp giảm các triệu chứng khó chịu do bệnh gây ra. Các loại thuốc dùng trong cải thiện viêm khớp là thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) và DMARD.

• Thuốc NSAIDs: là thuốc chống viêm không steroid thường được dùng để chữa điều trị bệnh viêm khớp nhờ có tác dụng giảm đau, giảm viêm. Tuy nhiên, thuốc để lại nhiều tác dụng phụ nguy hiểm như viêm loét dạ dày, làm tổn thương gan, thận và nguy hiểm với người mắc bệnh tim mạch.

• Thuốc DMARD: Các thuốc DMARD có thể làm chậm sự tiến triển của bệnh, hạn chế những tổn thương vĩnh viễn của các khớp xương và các mô xung quanh khớp bị viêm. Tuy nhiên, thuốc có nhiều tác dụng phụ nguy hiểm như làm tổn thương gan, suy tủy xương và gây nhiễm trùng phổi nặng.

• Thuốc corticosteroid: như prednisone, giảm viêm, giảm đau và làm chậm tổn thương khớp. Dù mang lại tác dụng nhanh nhưng thuốc corticosteroid có các tác dụng phụ là gây loãng xương, tăng cân và tiểu đường. Các bác sĩ thường kê đơn corticosteroid để giảm nhanh các triệu chứng, với mục tiêu làm giảm dần thuốc.

Với những tác dụng phụ nguy hiểm như thế, nên việc dùng thuốc gì, liều lượng ra sao cần phải dựa trên sự tư vấn của bác sĩ chuyên khoa. Để hạn chế việc dùng thuốc kháng viêm lâu dài giúp giảm thiểu tối đa rủi ro, nhưng vẫn cải thiện hiệu quả bệnh viêm khớp mãn tính, người bệnh có thể dùng sản phẩm hỗ trợ chăm sóc xương khớp có cơ chế giảm đau, chống viêm và ngăn chặn bệnh tiến triển.

2. Bổ sung dưỡng chất cho khớp 

Sản phẩm JEX thế hệ mới chứa thành phần hoàn toàn từ thiên nhiên, được sản xuất dựa trên công nghệ hiện đại của Mỹ chính là xu hướng hỗ trợ phòng và cải thiện viêm khớp mãn tính của nền y học hiện đại. 

JEX thế hệ mới hỗ trợ ức chế quá trình viêm, bảo vệ màng hoạt dịch và sụn khớp, hỗ trợ cải thiện viêm khớp mãn tính từ cơ chế bệnh sinh. Ngoài JEX thế hệ mới, chưa một sản phẩm nào làm được điều này bởi đến thời điểm hiện tại, đây là sản phẩm sở hữu đủ bộ tinh chất hỗ trợ chăm sóc xương khớp toàn diện gồm: Eggshell Membrane, Collagen Type 2 không biến tính, Collagen Peptide, Turmeric Root, Chondroitin Sulfate…

Bổ sung 2 viên JEX thế hệ mới mỗi ngày để hỗ trợ tăng cường dưỡng chất cho khớp chắc khỏe từ bên trong

3. Vật lý trị liệu

Tập vật lý trị liệu cũng được xem là một trong những cách trị viêm khớp, viêm khớp dạng thấp thường được kết hợp song song với việc dùng thuốc để kích thích quá trình lưu thông máu, hạn chế tình trạng co cứng, giữ cho các khớp được linh hoạt. Tuy nhiên, ở những lần tập đầu tiên, người bệnh cần phải được hướng dẫn bởi những người có chuyên môn, tránh tự ý luyện tập để hạn chế những tổn thương không đáng có.

Tùy thuộc vào khớp bị viêm các hướng dẫn viên sẽ áp dụng những bài tập tương ứng

4. Phẫu thuật thay khớp

Phẫu thuật thay khớp là một thủ thuật phẫu thuật loại bỏ khớp bị hư hỏng và thay thế bằng một thiết bị kim loại, nhựa hoặc gốm. Bộ phận giả này được thiết kế để tái tạo chuyển động của một khớp bình thường, khỏe mạnh.

Thông thường, bác sĩ phẫu thuật chỉ định thay khớp háng, khớp gối hoặc khớp vai. Các thủ thuật thay khớp có thể giúp bạn di chuyển mà không bị đau và cứng khớp. Sau khi thay khớp, nhiều người có thể tham gia các hoạt động mà họ từng yêu thích. Những phẫu thuật này cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống và sức khỏe tổng thể bằng cách cho phép mọi người có một lối sống năng động.

Cách phòng ngừa viêm khớp mãn tính

Thực hành các thói quen đơn giản dưới đây có thể giúp giảm các triệu chứng và thuyên giảm tình trạng của bệnh viêm khớp mãn tính, để người bệnh có thể theo đuổi các hoạt động yêu thích. 

Dinh dưỡng cân bằng, hợp lý

Khẩu phần ăn cân bằng nhưng đầy đủ dưỡng chất, bao gồm: chất béo, bột đường, đạm và vitamin, khoáng chất đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ cải thiện bệnh viêm khớp. Người bệnh không nên kiêng khem quá mức, nhưng cũng không được ăn quá nhiều, đặc biệt là những thức ăn giàu cholesterol như nội tạng động vật, các món chiên xào, thức ăn nhanh dễ dẫn đến thừa cân, béo phì khiến bệnh tăng nặng.

Các buổi ăn hàng ngày nên chứa nhiều thực phẩm giúp giảm viêm, đau, như acid béo, vitamin C, E, axit oxalic... có nhiều các loại cá biển, rau xanh và trái cây tươi.

Cá hồi rất giàu acid béo omega 3 tốt cho bệnh viêm khớp

Tăng cường hoạt động thể chất

Hoạt động thể chất là một cách đơn giản có thể giảm tần suất xuất hiện cơn đau do viêm khớp. Không chỉ giúp khớp giảm đau, tập luyện và vận động còn cải thiện chức năng khớp, giúp khớp linh hoạt hơn, tâm trạng và chất lượng cuộc sống người bị viêm khớp cũng trở nên tích cực hơn.

Một số lợi ích khác được ghi nhận khi một người đều đặn tập luyện thể thao 30 phút mỗi ngày là tác dụng cải thiện giấc ngủ, hỗ trợ sức khỏe của xương và sức khỏe não bộ, kiểm soát cân nặng, giảm nguy cơ phát triển các bệnh mãn tính khác như bệnh tim và tiểu đường, đồng thời giúp bạn kiểm soát các tình trạng này nếu bạn đã mắc chúng.

Thăm khám sức khỏe

Nếu bạn bị đau khớp và các triệu chứng viêm khớp mãn tính ảnh hưởng đến sức khỏe và tinh thần lâu ngày, nên đi khám sức khỏe thường xuyên hơn. Điều quan trọng là phải được bác sĩ chẩn đoán chính xác càng sớm càng tốt để điều trị kịp thời.

Điều trị sớm và đúng cách là điều quan trọng để giảm thiểu các triệu chứng và ngăn bệnh tiến triển nặng hơn, đặc biệt là đối với một số dạng viêm khớp mãn tính như lupus ban đỏ, viêm khớp dạng thấp và bệnh gout. 

Giảm cân và giữ cân nặng ổn định

Giảm cân thừa và giữ cân nặng hợp lý là điều đặc biệt quan trọng đối với những người bị viêm khớp mãn tính. Đối với những người thừa cân hoặc béo phì, giảm cân giúp giảm áp lực cho các khớp, đặc biệt là các khớp chịu trọng lượng như khớp háng, đầu gối và cổ chân.

Trên thực tế, giảm từ 4,5-5,5kg có thể giảm đau và cải thiện chức năng vận động cho những người bị viêm khớp. Tập thể dục thể thao với cường độ thấp như đi bộ, bơi lội… kết hợp với thay đổi chế độ ăn uống lành mạnh có thể giúp bạn giảm cân. 

Bảo vệ khớp

Chấn thương khớp có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng viêm khớp mãn tính. Vì vậy, trong quá trình tập luyện thể chất, nên chọn các hoạt động dễ dàng cho khớp như đi bộ, đi xe đạp và bơi lội; hoặc những hoạt động ít có nguy cơ chấn thương khớp, không làm vặn vẹo hoặc gây căng thẳng quá nhiều lên các khớp. 

Chấn thương khớp do đi lại, làm việc hoặc tai nạn xe cộ có thể làm tăng nguy cơ phát triển viêm xương khớp. Các biện pháp như đeo thiết bị bảo hộ, thắt dây an toàn và tránh tổn thương khớp chuyển động lặp đi lặp lại. Thực hiện các bước này để ngăn ngừa hoặc giảm thiểu chấn thương khớp, từ đó giảm nguy cơ phát triển hoặc làm trầm trọng thêm bệnh viêm xương khớp mãn tính.

Vì viêm khớp mãn tính là bệnh không thể chữa khỏi, nên cần áp dụng nhiều biện pháp khác nhau để “chung sống” hòa hợp với căn bệnh này.

Do vậy, nếu không thể chữa khỏi bệnh mãn tính, bạn hãy chủ động điều tiết thói quen sinh hoạt và bổ sung dưỡng chất tốt cho khớp mỗi ngày.