Trật khớp khuỷu tay (cùi chỏ): Nguyên nhân, dấu hiệu và cách cải thiện

Giải phẫu khớp khuỷu tay

Khớp khuỷu tay có cấu tạo tương đối phức tạp, được hình thành từ 3 xương là xương cánh tay, xương trụ (xương ở cẳng tay nằm về phía ngón út) và xương quay (xương nằm về phía ngón cái). (1)

Bề mặt tiếp xúc của các xương được bao phủ bởi sụn khớp có cấu trúc trơn nhẵn và màng hoạt dịch. Ở các cạnh trong và ngoài khuỷu tay có các dây chằng có tác dụng liên kết các xương với nhau để tránh tình trạng trật khớp.

Khớp khuỷu tay có thể cử động linh hoạt và xoay 180 độ nhờ có cấu trúc 3 phần là:

• Mỏm trên cầu lồi ngoài (phần bên ngoài): Vùng xương nhô ra giúp giữ những nhóm cơ duỗi của ngón tay, cổ tay.
• Mỏm cầu lồi bên trong (phần bên trong): Là nơi bám của các nhóm cơ gập ngón tay, cổ tay.
• Phần xung quanh: Là nơi bám của hệ thống dây chằng và bao khớp.

Trật khớp khuỷu tay là gì?

Trật khớp khuỷu tay là tình trạng xương tại khớp khuỷu tay bị lệch ra khỏi vị trí bình thường, có thể đi kèm với một số biến chứng như gãy xương, tổn thương dây thần kinh, tổn thương động mạch.

Trật khớp khuỷu tay là tình trạng xương lệch ra khỏi khớp khuỷu tay

Phân loại trật khớp khuỷu tay

Dựa trên mức độ lệch của xương, trật khớp khuỷu tay có thể được chia thành hai loại là trật khớp bán phần và trật khớp hoàn toàn.

• Trật khớp khuỷu tay bán phần (Subluxation): Tình trạng trật khớp nhẹ, các khớp bị kéo lệch một phần nhưng các xương vẫn chạm vào nhau.
• Trật khớp khuỷu tay hoàn toàn (Luxation): Tình trạng mà các xương trong khớp bị lệch ra khỏi vị trí và hoàn toàn tách rời nhau.

Triệu chứng trật khớp khuỷu tay

Dưới đây là những dấu hiệu trật khớp khuỷu tay mà bạn cần lưu ý:

• Đau đớn ở vùng khuỷu tay, các cơn đau có thể rất nghiêm trọng.
• Khuỷu tay bị sưng, phù nề do tụ máu khi rách dây chằng.
• Cẳng tay để ở tư thế gập khoảng 45 – 50 độ và cánh tay có thể trông ngắn hoặc dài hơn bình thường.
• Có triệu chứng lò xo khi gập nhẹ khuỷu tay, cụ thể là cẳng tay bật về vị trí ban đầu.
• Biến dạng khớp khuỷu tay, có thể sờ rõ 3 đầu xương là mỏm khuỷu nhô ra sau, đầu trên xương lồi ra, đầu xương dưới nhô ra tại nếp gấp khuỷu.

Nguyên nhân trật khớp khuỷu tay thường gặp

Lệch khớp khuỷu tay không phải là một tình trạng phổ biến và nguyên nhân thường gặp nhất gây ra tình trạng này là do tai nạn, cụ thể như:

• Trượt té ngã kiến bạn phải chống bàn tay xuống đất, gây một lực truyền đến khuỷu tay, dẫn đến tình trạng xương cánh tay bật ra khỏi vị trí tại khớp.
• Tai nạn khi lao động, chơi thể thao; vận động với cường độ mạnh; tai nạn giao thông là những nguyên nhân phổ biến gây ra các chấn thương, đặc biệt là sai khớp khuỷu tay.
• Trẻ em cũng có thể gặp phải tình trạng này khi bị kéo tay đột ngột, chẳng hạn như khi trẻ bước xuống đường, đi lên cầu thang. Việc cầm cánh tay trẻ và nâng hoặc vung không đúng cách cũng có thể gây trật khớp, bởi các dây chằng quanh khớp ở trẻ vẫn còn lỏng lẻo.

Tai nạn, chấn thương là nguyên nhân phổ biến nhất gây trật khớp khuỷu tay

Yếu tố rủi ro làm tăng nguy cơ lệch khớp cùi chỏ

Dưới đây là những đối tượng có nguy cơ cao gặp phải tình trạng trật khuỷu tay (2):

• Người gặp phải các tình trạng bẩm sinh như dây chằng lỏng lẻo, xương trụ có rãnh nông ở bản lề khớp khuỷu tay.
• Người trên 65 tuổi và trẻ em dưới 16 tuổi.
• Người gặp các tình trạng khiến dây chằng suy yếu như hội chứng Ehlers-Danlos, người bị hội chứng tăng động khớp.
• Vận động viên chơi các môn thể thao thường xuyên phải tiếp xúc khuỷu tay.
• Người phải sử dụng khuỷu tay nhiều trong quá trình lao động.
• Người từng bị trật khớp khuỷu tay.

Trật khớp khuỷu tay có nguy hiểm không?

Trật khớp khuỷu tay có thể gây đau đớn nghiêm trọng, thậm chí dẫn đến một số biến chứng như:

• Gãy xương: Lực tác động quá lớn lên khuỷu tay cũng có thể gây tình trạng gãy xương.
• Chèn ép dây thần kinh: Khuỷu tay bị lệch hoặc sự gián đoạn giữa các xương có thể gây chèn ép dây thần kinh, dẫn đến tình trạng tê bì ở cánh tay, bàn tay.
• Chèn ép động mạch: Tình trạng trật khuỷu tay có thể chèn ép các mạch máu, gây đau đớn, thậm chí làm tổn thương các mô vĩnh viễn.
• Viêm khớp: Trật khớp có thể gây tổn thương và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về viêm xương khớp trong tương lai.

Cách sơ cứu và giảm đau khi trật khớp khuỷu tay

Khi bị trật khớp, bạn cần thực hiện sơ cứu theo phương pháp R.I.C.E theo khuyến cáo của Hiệp hội Phẫu thuật viên chấn thương Hoa Kỳ (AAOS):

• Nghỉ ngơi (Rest): Biện pháp đầu tiên bạn cần làm là ngừng vận động và nghỉ ngơi hoàn toàn trong 48 – 72 giờ, không được đặt bất kỳ vật gì lên vùng bị thương.
• Chườm lạnh (Ice): Bạn có thể tiến hành chườm lạnh để giúp co mạch máu, giảm cảm giác đau và sưng, đồng thời hạn chế gây tổn thương cho các mô lân cận. Trong 48 giờ đầu tiên, tiến hành chườm khoảng 15 – 20 phút, 4 – 8 lần/ngày, sử dụng túi chườm lạnh hoặc xô nước lạnh.
• Băng ép (Compress): Dùng băng ép cố định vùng bị trật khớp để cố định dây chằng và giảm lưu thông máu, giúp hạn chế tình trạng bầm tím, sưng tấy.
• Kê cao (Elevation): Kê khuỷu tay cao hơn vùng tim để hạn chế tình trạng ứ đọng máu và phù nề.

Khi nào người bệnh cần tới gặp bác sĩ?

Nếu gặp chấn thương, tai nạn hoặc nghi ngờ bị trật khớp, bạn cần tiến hành thăm khám ngay để được xử lý kịp thời. Lưu ý, không được tự ý hoặc nhờ người khác bẻ khớp vì có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng.

Bạn cần tiến hành thăm khám ngay khi phát hiện dấu hiệu trật khớp khuỷu tay

Cách chẩn đoán trật khớp khuỷu tay

Việc chẩn đoán trật khớp khuỷu tay có thể gồm 2 bước là thăm khám lâm sàng và chẩn đoán hình ảnh để bác sĩ xác định mức độ chấn thương và đưa ra biện pháp điều trị phù hợp.

1. Thăm khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra các vấn đề ở khuỷu tay như:

• Kiểm tra dấu hiệu sưng và biến dạng ở cánh tay và khủy tay.
• Kiểm tra mạch ở cổ tay, đánh giá tình trạng da có bị trắng hay tím, da có mát khi chạm vào không để xác định mức độ tổn thương của động mạch.
• Kiểm tra xem một phần hoặc toàn bộ bàn tay có bị tê, không thể cử động hay không để xác định tổn thương dây thần kinh.

2. Chẩn đoán hình ảnh

Sau khi tiến hành thăm khám lâm sàng, một số phương pháp chẩn đoán bằng hình ảnh có thể được thực hiện để xác định rõ hơn cấu trúc của khớp:

• Chụp X-quang: Đây là phương pháp hiệu quả nhất để xác định tình trạng trật khớp và những chấn thương khác. Chụp X-quang có thể giúp chỉ ra hướng của trật khớp.
• Chụp cắt lớp vi tính CT: Nếu các chi tiết của xương khó xác định trên hình ảnh X-quang, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện chụp CT.
• Chụp cộng hưởng từ MRI: Phương pháp giúp đánh giá tổn thương ở dây chằng nhưng thường ít khi được yêu cầu thực hiện tại thời điểm trật khớp.

Phương pháp chụp CT và MRI thường được thực hiện sau khi khuỷu tay bị trật đã được đặt trở về đúng vị trí.

Phương pháp điều trị trật khớp khuỷu tay

Việc điều trị trật khuỷu tay cần được tiến hành sớm nhất có thể để đưa khuỷu tay trở lại vị trí bình thường, kết hợp với phục hồi chứng năng lâu dài để hạn chế nguy cơ biến chứng. Những phương pháp điều trị được áp dụng gồm:

1. Phương pháp không phẫu thuật.

Người bệnh có thể được thực hiện nắn khớp ở bước cấp cứu nhằm khôi phục lại sự liên kết của khuỷu tay một cách nhẹ nhàng và chậm rãi. Sau đó, thanh nẹp được sử dụng để đưa khuỷu tay về đúng vị trí và giữ cho khuỷu tay đứng im. Trước khi tiến hành nắn khớp, bệnh nhân có thể được sử dụng thuốc an thần hoặc thuốc giảm đau.

Việc nẹp bất động khuỷu tay có thể được duy trì trong 1 – 3 tháng và chuyển sang các bài tập vật lý trị liệu để cải thiện phạm vị chuyển động và ngăn ngừa nguy cơ bị trật khớp trở lại.

2. Phẫu thuật

Nếu khớp khuỷu tay không được căn chỉnh hiệu quả trong quá trình nắn khớp hay vết thương quá phức tạp với nhiều vết nứt xương ở khuỷu tay, người bệnh có thể cần phải thực hiện phẫu thuật để khôi phục lại sự liên kết của xương.

Phẫu thuật cũng có thể được thực hiện trong trường hợp cần phải sửa chữa những tổn thương ở mạch máu, dây thần kinh, dây chằng. Ngoài ra, nếu khuỷu tay gặp tình trạng cứng khớp sau điều trị, người bệnh cũng cần thực hiện các phẫu thuật khác để cải thiện.

Cách phòng ngừa trật khớp khuỷu tay

Để hạn chế nguy cơ bị trật khuỷu tay, bạn cần phòng ngừa chấn thương bằng cách tuân thủ những điều dưới đây:

• Khởi động cẩn thận trước khi chơi thể thao và thư giãn cơ và khớp sau khi tập luyện.
• Sử dụng các dụng cụ bảo hộ khuỷu tay, đầu gối,… khi tham gia các môn thể thao.
• Tập luyện thể dục mỗi ngày để tăng cường sức khỏe của các cơ và khớp. Lưu ý, luyện tập các môn có cường độ vừa phải và thực hiện theo hướng dẫn của huấn luyện viên.
• Duy trì cân nặng ở mức phù hợp để hạn chế áp lực lên các khớp.
• Bổ sung các thực phẩm giàu dưỡng chất như canxi, vitamin D, axit béo omega-3, chất chống oxy hóa,… để hỗ trợ quá trình phục hồi.

Sử dụng dụng cụ bảo hộ khi chơi thể thao

Bài liên quan: Trật khớp vai tái hồi: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Hỗ trợ cải thiện tình trạng khớp khuỷu tay với các tinh chất thiên nhiên

Để quá trình phục hồi khớp khuỷu tay hiệu quả hơn, bạn có thể bổ sung các dưỡng chất từ thiên nhiên giúp nuôi dưỡng sụn khớp và giảm viên có trong viên uống JEX thế hệ mới đến từ Mỹ.

Thành phần Collagen Type 2 không biến tính trong JEX có thể giữ nguyên đặc tính sinh học khi đi vào cơ thể để hỗ trợ hạn chế các phản ứng miễn dịch, hỗ trợ tái tạo sụn khớp và xương dưới sụn. Đồng thời, dưỡng chất Collagen Peptide thủy phân sẽ hỗ trợ tăng cường quá trình tổng hợp Collagen Type 2 và Aggrecan cần thiết để củng cố kết cấu sụn và hỗ trợ phục hồi tổn thương.

Trong viên uống JEX thế hệ mới còn chứa Turmeric Root (Curcumin), Eggshell Membrane (tinh chất từ màng vỏ trứng), Chondroitin Sulfate, Soy Lecithin Powder, có tác dụng hỗ trợ ức chế các hoạt chất gây viêm như TNF-α, Interleukin 1, Interleukin 6, Interferon gamma,… ngăn ngừa nguy cơ viêm khớp sau chấn thương.

Sử dụng viên uống JEX thế hệ mới 2 viên/ngày sẽ hỗ trợ quá trình phục hồi sau trật khớp, giảm đau nhức và hỗ trợ hạn chế tình trạng thoái hóa khớp sau chấn thương.

Hỗ trợ quá trình phục hồi trật khớp khuỷu tay với viên uống JEX đến từ Mỹ

Một số câu hỏi thường gặp về trật khớp khuỷu tay

1. Trật khớp khuỷu tay có phải bó bột không?

Sau khi thực hiện nắn xương, bạn cần phải đeo thanh nẹp hoặc bó bột trong khoảng 1 – 3 tuần để cố định vị trí của khuỷu tay, hỗ trợ quá trình phục hồi. Tùy theo mức độ nghiêm trọng mà người bệnh cần bó bột trong thời gian khác nhau như 10 ngày (đối với trật khớp nhẹ), 3 – 4 tuần (đối với trật khớp nặng, có thể đi kèm với rách ở phần mềm).

Người bệnh thực hiện phẫu thuật thường cũng cần phải sử dụng thanh nẹp bên ngoài cánh tay để hạn chế nguy cơ trật khớp trở lại.

2. Trật khớp khuỷu tay có tự khỏi không?

Tình trạng trật khớp ở khuỷu tay không thể tự khỏi đúng cách nếu không có sự can thiệp của bác sĩ. Do đó, bạn cần tiến hành cấp cứu ngay khi phát hiện các dấu hiệu trật khớp sau khi gặp tai nạn, té ngã.

Bài viết trên đã giúp bạn tìm hiểu những thông tin tổng quan về tình trạng trật khớp khuỷu tay. Tình trạng này có thể gây đau đớn và tăng nguy cơ biến chứng trong tương lai nên bạn cần chú ý hạn chế vận động mạnh và có biện pháp bảo hộ phù hợp để phòng ngừa chấn thương dẫn đến trật khớp.