Tràn dịch khớp: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa

Tràn dịch khớp là gì?

Tràn dịch khớp là tình trạng lượng dịch trong khớp tăng lên bất thường, thường xảy ra sau chấn thương hoặc do nguyên nhân bệnh lý về khớp gây ra. Tình trạng này làm hạn chế phạm vi vận động của khớp. Mặc dù tràn dịch khớp không gây nguy hiểm trực tiếp cho người bệnh, nhưng có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được chữa trị kịp thời.

Triệu chứng tràn dịch màng khớp

Triệu chứng bị tràn dịch khớp rất đa dạng, phụ thuộc vào lượng dịch trong khớp và nguyên nhân gây ra. Một số dấu hiệu thường gặp của tràn dịch màng khớp (1):

• Đau khớp: Người bệnh thường cảm thấy đau nhức âm ỉ ở phần khớp bị tràn dịch, cơn đau có xu hướng gia tăng khi đứng dậy hoặc di chuyển.
• Sưng khớp: Khu vực khớp bị tràn dịch sưng to, do dịch tích tụ xung quanh khớp và dưới bao hoạt dịch.
• Khớp đỏ, nóng: Khi khớp bị nhiễm trùng, dịch trong khớp có thể chứa mủ, gây sưng đau, nóng và đỏ ở khớp, kèm theo sốt cao.
• Bầm tím và chảy máu: Triệu chứng này thường xảy ra sau khi có va chạm mạnh vào khớp, gây tăng tiết dịch tại khu vực tổn thương và xuất hiện các ổ tụ máu, bầm tím, khiến người bệnh cảm thấy đau dữ dội khi chạm vào.
• Sốt, ớn lạnh: Một số triệu chứng như sốt, ớn lạnh, khó chịu và suy nhược có thể xuất hiện do khớp bị nhiễm trùng.
• Nang Baker: Tình trạng này xảy ra khi dịch khớp tích tụ, tạo thành khối u lành tính ở vùng khớp.
• Mất cơ tiến triển: Mất cơ tiến triển hay còn gọi là thoái hóa khớp, khiến các cơ quanh khớp bị ức chế và suy yếu dần.

Khớp bị tràn dịch thường sưng, đỏ và có cảm giác nóng

Nguyên nhân gây tràn dịch màng khớp

Tràn dịch ổ khớp có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, mỗi nguyên nhân đều có những đặc trưng riêng biệt, đây là một số nguyên nhân phổ biến gây tràn dịch khớp (2):

1. Nhiễm trùng

Nhiễm trùng khớp, hay còn gọi là viêm khớp nhiễm khuẩn, thường xảy ra do sự xâm nhập của vi khuẩn vào khớp. Đây thường là biến chứng của nhiễm khuẩn huyết hoặc do các thủ thuật tiêm khớp gối không đảm bảo vô khuẩn. Vi khuẩn phát triển trong khớp gây tích tụ dịch mủ, làm cho khớp gối bị nóng đỏ, sưng to và gây đau dữ dội. Đây là trường hợp y tế khẩn cấp cần được điều trị kịp thời.

2. Chấn thương

Chấn thương là nguyên nhân phổ biến gây tràn dịch màng khớp, đặc biệt thường xảy ra ở khớp gối. Các chấn thương do tai nạn giao thông, chấn thương thể thao, té ngã hoặc tác động lực mạnh đều có thể dẫn đến tràn dịch khớp. Những chấn thương này thường liên quan đến xương, các mô liên kết (gân, dây chằng) hoặc sụn khớp (sụn chêm). Người bị tràn dịch khớp do chấn thương thường có các triệu chứng như đau, sưng, cứng khớp, khó duỗi hoặc xoay khớp.

Tình trạng căng thẳng thường xuyên ở khớp cũng có thể khiến khớp bị tràn dịch. Trường hợp này xảy ra khi người bệnh lặp đi lặp lại một động tác nhiều lần trong thời gian dài, thường liên quan đến công việc hoặc chơi thể thao. Nếu khớp bị căng thẳng lặp đi lặp lại, các tình trạng như viêm bao hoạt dịch và viêm gân cũng có thể xảy ra.

3. Bệnh lý xương khớp

Tràn dịch khớp là tình trạng phổ biến ở những người mắc các bệnh lý về khớp, chẳng hạn như viêm khớp. Viêm khớp tràn dịch có thể mãn tính (diễn ra chậm và tiến triển) hoặc cấp tính (diễn ra nhanh và nghiêm trọng). Có hai loại viêm khớp chính là viêm xương khớp (còn gọi là viêm khớp do hao mòn) và viêm khớp tự miễn – một nhóm các rối loạn tự miễn gây viêm, trong đó hệ thống miễn dịch tấn công các khớp. Một số tình trạng tự miễn gây tràn dịch khớp thường gặp:

• Viêm khớp dạng thấp: Dạng viêm khớp tự miễn phổ biến nhất, thường ảnh hưởng đến các khớp ở cả hai bên cơ thể.
• Bệnh gout: Tình trạng tự miễn gây sưng và đau, do sự hình thành tinh thể axit uric trong khớp.
• Viêm khớp tự phát ở trẻ em: Dạng viêm khớp vô căn phát triển ở trẻ em và trẻ vị thành niên.
• Viêm khớp vảy nến: Dạng viêm khớp tự miễn đi kèm với bệnh vẩy nến mãn tính ở da.

Các vị trí bị tràn dịch khớp thường gặp

1. Tràn dịch khớp gối

Tràn dịch khớp gối làm cho đầu gối sưng phồng và đau nhức. Tình trạng này thường xuất hiện sau chấn thương hoặc do các bệnh lý viêm khớp như thoái hóa khớp, gout, viêm khớp dạng thấp, làm giảm khả năng vận động của khớp. Dấu hiệu đầu tiên của tràn dịch khớp gối là sưng nề kèm theo cơn đau kéo dài. Ngoài ra, người bệnh có thể nhìn thấy khớp bị tràn dịch to hơn khớp còn lại do lượng dịch dư thừa tích tụ.

2. Tràn dịch khớp cổ tay

Các bệnh lý như viêm khớp, vẹo khớp hoặc chấn thương đều có thể dẫn đến tích tụ và tràn dịch khớp cổ tay. Người bị tràn dịch khớp cổ tay thường bị đau nhức và gặp khó khăn trong việc vận động cổ tay, cánh tay và ngón tay, gây ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt.

Tràn dịch khớp có thể xảy ra ở nhiều vị trí khớp trên cơ thể

3. Tràn dịch khớp cổ chân

Tràn dịch khớp cổ chân khiến khớp sưng tấy và đau nhức, gây khó khăn trong việc vận động và di chuyển. Hiện tượng này khá phổ biến và có thể xảy ra ở nhiều đối tượng khác nhau, đặc biệt là những người thường xuyên chơi thể thao, từng bị nhiễm trùng vùng cổ chân hoặc có tiền sử mắc bệnh gout và tiểu đường.

4. Tràn dịch khớp vai

Tràn dịch khớp vai là tình trạng sưng ở khớp bả vai, gây đau khi thực hiện các động tác giơ tay lên cao, duỗi thẳng ra trước hoặc đưa tay sang ngang và ra sau. Hiện tượng này, dù do nguyên nhân nguyên phát hay thứ phát, đều có thể khiến vị trí bả vai bị sưng phù. Cơn đau nhức xuất hiện cả khi vận động lẫn khi nghỉ ngơi, làm giảm biên độ vận động của người bệnh.

5. Tràn dịch khớp khuỷu tay

Tràn dịch khớp khuỷu tay khiến khuỷu tay sưng to hơn bình thường do tích tụ dịch. Khớp khuỷu tay bị tràn dịch chủ yếu liên quan đến chấn thương và viêm. Người bệnh thường đau nhức, cảm giác nặng nề ở khớp bị tổn thương, cứng khớp và khó cử động. Những triệu chứng này không tự khỏi và gây khó chịu, ảnh hưởng đến các hoạt động hằng ngày.

6. Tràn dịch khớp háng

Tràn dịch khớp háng là một bệnh lý nội cơ xương khớp gây đau tại vùng háng và lan rộng sang đùi, mông, làm ảnh hưởng đến khả năng đi lại của người bệnh. Dấu hiệu lâm sàng đầu tiên của tình trạng này là khớp háng bị sưng to so với các vùng khớp khỏe mạnh khác.

Đối tượng có nguy cơ cao bị tràn dịch khớp

Bệnh tràn dịch khớp có thể xảy ra ở bất kỳ ai, bao gồm cả người lớn tuổi và người trẻ. Tuy nhiên, có một số nhóm đối tượng đặc biệt có nguy cơ cao hơn:

• Người trên 55 tuổi có tỷ lệ mắc tràn dịch khớp cao hơn theo kết quả của các cuộc khảo sát diện rộng. Ở độ tuổi này, khớp gối bị lão hóa theo thời gian, dễ bị tổn thương, thoái hóa khớp và dẫn đến tràn dịch khớp.
• Người thường xuyên vận động mạnh và chơi thể thao cũng nằm trong nhóm nguy cơ cao. Các chấn thương trong quá trình tập luyện và tần suất vận động khớp nhiều làm cho khớp nhanh chóng lão hóa hơn so với người bình thường. Điển hình như bóng đá và bóng rổ, yêu cầu chạy nhiều, khiến người chơi có nguy cơ cao bị tràn dịch khớp gối.
• Người thừa cân, béo phì cũng có nguy cơ cao mắc bệnh này do khớp phải chịu áp lực lớn. Trong đó, khớp gối gần như phải chống đỡ toàn bộ trọng lượng cơ thể, vì vậy, khi chỉ số cân nặng vượt quá ngưỡng cân đối trong thời gian dài, khớp và sụn khớp có thể yếu đi, dễ dẫn đến các bệnh về khớp.
• Những người có tiền sử chấn thương khớp trước đó cũng dễ bị tràn dịch khớp, đặc biệt nếu chấn thương không được chăm sóc và phục hồi đúng cách, dẫn đến nhiều di chứng.
• Người mắc các bệnh lý như viêm khớp dạng thấp, viêm bao hoạt dịch khớp, bệnh gout cũng được cho là dễ bị tràn dịch khớp hơn so với người khỏe mạnh.

Người bị chấn thương thường có nguy cơ cao bị tràn dịch khớp

Tràn dịch khớp có nguy hiểm không, có gây biến chứng không?

Bị tràn dịch khớp mới tiến triển có thể điều trị dứt điểm mà không để lại biến chứng. Tuy nhiên, nhiều người bệnh chủ quan và chỉ đến gặp bác sĩ khi đã trở nặng. Ngoài việc hạn chế khả năng vận động của khớp do sưng viêm, tràn dịch khớp còn có thể gây ra các biến chứng khác như nhiễm trùng khớp do chọc hút dịch khớp nhiều lần, thậm chí phá hủy khớp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến toàn bộ cơ thể của người bệnh.

Mức độ nguy hiểm của tràn dịch khớp phụ thuộc vào nguyên nhân và tình trạng cụ thể của người bệnh. Nếu tràn dịch khớp nặng không được điều trị kịp thời, nguy cơ hạn chế vĩnh viễn chức năng khớp và mất xương dưới sụn là rất cao. Vi khuẩn xâm nhập có thể gây tổn thương vĩnh viễn cho sụn khớp và nếu tình trạng nhiễm trùng cục bộ không được giải quyết nhanh chóng có thể lan rộng, thậm chí dẫn đến nhiễm trùng máu.

1. Tràn dịch khớp khi nào cần gặp bác sĩ?

Khi khớp xuất hiện các dấu hiệu sưng, đau nhức, nóng bừng bạn nên chú ý quan sát kỹ các triệu chứng và diễn biến của tình trạng này. Nếu các triệu chứng đau không giảm bớt, khớp bắt đầu cứng, sưng tấy và gây khó khăn trong việc đi lại, bạn cần đến bệnh viện kiểm tra ngay lập tức. Chẩn đoán và điều trị kịp thời giúp bạn ngăn ngừa các biến chứng lâu dài và bảo toàn chức năng khớp.

Chẩn đoán tràn dịch khớp

Khi chẩn đoán tình trạng khớp bị tràn dịch, bác sĩ sẽ dựa vào kết quả của một số xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh và có thể yêu cầu thêm một số thủ thuật cần thiết:

• Kiểm tra lâm sàng: Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra tổng quan và đánh giá các biểu hiện như đau nhức, sưng, sự xuất hiện của túi dịch, độ linh hoạt và khả năng di của chuyển khớp để xác định mức độ nghiêm trọng của người bệnh.
• Chẩn đoán hình ảnh: Kết hợp với kiểm tra lâm sàng, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện các xét nghiệm hình ảnh như siêu âm, chụp X-quang, hoặc chụp MRI để xác định nguyên nhân gây tràn dịch và đánh giá chi tiết hơn về tình trạng khớp.
• Phân tích dịch khớp: Bác sĩ sẽ sử dụng một kim nhỏ để hút dịch khớp từ ổ khớp của người bệnh. Dịch khớp sau đó sẽ được phân tích cũng như kiểm tra xem khớp có đang bị nhiễm trùng hay không nhằm đưa ra chẩn đoán chính xác và phương án điều trị phù hợp.

Kết quả X-quang giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác hơn về tình trạng của người bệnh

Cách điều trị tràn dịch khớp

Lựa chọn phương pháp điều trị tràn dịch khớp phụ thuộc vào nguyên nhân, mức độ và giai đoạn bệnh:

• Điều trị bằng thuốc: Các loại thuốc thường được dùng bao gồm thuốc giảm đau, thuốc chống viêm, thuốc kháng sinh nếu có nguy cơ nhiễm khuẩn. Trong trường hợp viêm khớp dạng thấp, thuốc ức chế miễn dịch có thể được chỉ định. Người bệnh cần lưu ý, không mua thuốc điều trị tràn dịch khớp khi chưa có sự chỉ định từ bác sĩ, đặc biệt là những loại thuốc như corticoid, vốn có nhiều tác dụng phụ khi dùng lâu dài.
• Điều trị xâm lấn: Khi dịch tồn đọng trong khớp làm giảm khả năng vận động và gây đau, phương pháp chọc hút dịch khớp sẽ giúp giảm nhẹ triệu chứng. Bác sĩ có thể kết hợp chọc hút dịch và tiêm corticoid trong quá trình điều trị. Nội soi khớp cũng có thể được sử dụng để chẩn đoán và điều trị các tổn thương như viêm màng hoạt dịch, tổn thương sụn, dây chằng, thoái hóa khớp,… Trong một số trường hợp tổn thương khớp nghiêm trọng, bác sĩ sẽ cân nhắc áp dụng phẫu thuật, tuy nhiên đây là giải pháp cuối cùng khi các phương pháp trước đó không phát huy tác dụng.

Phương pháp phòng ngừa tràn dịch khớp

1. Duy trì cân nặng phù hợp

Khi cơ thể thừa cân hoặc béo phì, khớp phải chịu một áp lực lớn hơn bình thường, đặc biệt là các khớp chịu trọng lượng như khớp gối, khớp háng, cột sống. Áp lực cân nặng có thể gây hao mòn và hư hại sụn khớp, dẫn đến viêm khớp và tràn dịch khớp. Duy trì chế độ ăn uống cân bằng, đầy đủ dinh dưỡng và hạn chế tiêu thụ nhiều calo có thể giúp kiểm soát cân nặng.

2. Tập luyện thể dục thường xuyên

Tập thể dục đều đặn là một phương pháp hiệu quả để phòng ngừa tràn dịch khớp. Thường xuyên rèn luyện giúp tăng cường cơ bắp xung quanh khớp, cải thiện tính linh hoạt và duy trì sức mạnh của khớp. Bạn có thể lựa chọn bộ môn yêu thích hoặc các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội, đạp xe, yoga giúp cải thiện sức khỏe mà không gây áp lực quá mức lên khớp.

3. Bổ sung dưỡng chất cho khớp (JEX)

Bổ sung các dưỡng chất tự nhiên có khả năng điều hòa miễn dịch như Eggshell Membrane, Collagen Type 2 không biến tính, Collagen Peptide thủy phân, Turmeric Root, Chondroitin Sulfate trong sản phẩm JEX thế hệ mới sẽ giúp hỗ trợ cải thiện tình trạng tràn dịch khớp hiệu quả. Bộ dưỡng chất này tác động trực tiếp vào khớp, mang đến hai công dụng vượt trội.

Trước hết, các dưỡng chất này hỗ trợ ngăn chặn quá trình viêm, bảo vệ sụn, xương dưới sụn và bao hoạt dịch nhờ khả năng ức chế sự hình thành tự kháng thể và giảm các protein tiền viêm như TNF-α, interleukin 1, interleukin 6 và interferon gamma. Điều này giúp hỗ trợ giảm đau, giảm sưng khớp và ổn định chức năng điều tiết dịch nhờn của bao hoạt dịch.

Thứ hai, chúng hỗ trợ kích thích tế bào sụn sản xuất nhiều chất nền hơn (collagen và aggrecan), đồng thời thúc đẩy tái tạo sụn khớp, xương dưới sụn và tăng cường chất lượng dịch khớp. Khi khớp trở nên chắc khỏe và cử động linh hoạt, áp lực lên bao hoạt dịch giảm đi, giúp việc điều tiết dịch nhờn diễn ra cân bằng và phù hợp với cơ thể.

Bổ sung các dưỡng chất thiên nhiên từ JEX giúp hỗ trợ giảm đau và viêm do tràn dịch khớp

4. Tránh vận động quá sức

Vận động quá mức hoặc thực hiện các hoạt động hằng ngày như bưng bê, mang vác đồ nặng sai cách, không được bảo hộ có thể gây ra chấn thương khớp và dẫn đến tràn dịch khớp. Đặc biệt, đối với những ai tham gia các môn thể thao cường độ cao như bóng đá, bóng rổ, chạy điền kinh,… nên duy trì lịch trình tập luyện hợp lý, kết hợp với các bài tập kéo giãn và tăng cường cơ bắp để giảm nguy cơ chấn thương khớp.

5. Lắng nghe cơ thể

Nếu bạn cảm thấy khớp đau nhức, sưng tấy hoặc có bất kỳ dấu hiệu nào khác, hãy ngừng hoạt động gây ra các triệu chứng này và nghỉ ngơi. Đừng cố gắng ép bản thân tiếp tục hoạt động khi cơ thể cảm thấy đau. Hãy áp dụng các biện pháp giảm đau, giảm sưng như nghỉ ngơi, chườm đá, nâng cao chi bị ảnh hưởng,… Nếu triệu chứng không thuyên giảm sau vài ngày, bạn nên khám bác sĩ càng sớm càng tốt.

6. Thăm khám thường xuyên

Khám sức khỏe định kỳ có thể giúp bạn chủ động phòng ngừa tràn dịch khớp và các bệnh lý khác về xương khớp. Bác sĩ có thể đánh giá tình trạng sức khỏe của khớp, phát hiện sớm các dấu hiệu của viêm khớp hoặc vấn đề có thể dẫn đến tràn dịch khớp. Ngoài ra, bác sĩ có thể đưa ra lời khuyên về chế độ ăn uống, tập luyện và các biện pháp bảo vệ khớp.

Tình trạng tràn dịch khớp có thể trở nên nghiêm trọng nếu không được phát hiện kịp thời và điều trị triệt để. Do đó, để bảo vệ sức khỏe khớp, bạn nên thực hiện kiểm tra tổng quát định kỳ mỗi 6 tháng nhằm phòng ngừa bệnh hiệu quả. Bên cạnh đó, duy trì lối sống khoa học và thói quen tốt sẽ giúp khớp khỏe mạnh và ngày càng linh hoạt.