Trật khớp cùng đòn: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Cấu tạo và chức năng của khớp cùng đòn

Khớp cùng đòn hay còn gọi là khớp cùng vai đòn (acromioclavicular joint) là một khớp động nằm giữa đầu ngoài xương đòn và mặt trong mỏm cùng vai, diện khớp được bao phủ bởi sụn sợi. Khớp cùng đòn được giữ vững bởi ba hệ thống phức hợp dây chằng gồm: dây chằng nón, dây chằng thang và dây chằng cùng đòn. Bên cạnh đó, các sợi của cơ delta và cơ thang đan xen với phần trên dây chằng cùng đòn cũng góp phần làm tăng độ vững của khớp.

Chức năng chính của khớp cùng đòn là hỗ trợ cho các hoạt động vùng vai, giúp cho cánh tay có tầm hoạt động rộng hơn. Ngoài ra, khớp cùng đòn còn cho phép truyền lực từ chi trên xuống xương đòn.

Vị trí khớp cùng đòn trên cơ thể theo giải phẫu học

Trật khớp cùng đòn là gì?

Trật khớp cùng đòn (Acromioclavicular Joint Dislocation) hay sai khớp cùng đòn là chấn thương vùng vai, xảy ra khi bệnh nhân té ngã đập vai với tư thế cánh tay áp sát thân mình.

Phân độ trật khớp vai cùng đòn

Tùy theo độ lệch và tổn thương dây chằng, trật khớp vai cùng đòn được phân thành 6 cấp độ sau:

Độ I: Người bệnh bị giãn dây chằng cùng đòn.

Độ II: Người bệnh bị đứt dây chằng cùng đòn và giãn dây chằng quạ đòn.

Độ III: Người bệnh bị đứt dây chằng quạ đòn, khớp cùng đòn trật hoàn toàn.

Độ IV: Đầu ngoài xương đòn bị trật ra sau, vào trong hoặc xuyên qua cơ thang.

Độ V:  Đầu ngoài xương đòn của người bệnh di lệch lên trên rất nhiều.

Độ VI: Phần xương đòn của người bệnh đi lệch xuống dưới mỏm cùng vai hoặc mỏm quạ. Khoảng gian quạ – đòn (khoảng cách giữa mặt dưới xương đòn và mỏm quạ) thu hẹp so với bên vai lành.

Nguyên nhân trật khớp cùng vai đòn

Nguyên nhân gây trật (sai) khớp cùng đòn thường gặp nhất là do người bệnh té ngã đập vai xuống nền cứng, nâng nhấc vật nặng sai cách, chấn thương khi chơi thể thao. Cơ chế chấn thương có thể trực tiếp hoặc gián tiếp.

Cơ chế trực tiếp: Chấn thương xảy ra khi người bệnh ngã đập vai trong tư thế khớp vai kép, khiến mỏm cùng vai bị đẩy xuống dưới và vào trong.

Cơ chế gián tiếp: Người bệnh ngã chống tay xuống nền khiến cho lực truyền dọc theo trục xương cánh tay đến khớp cùng đòn, dẫn đến trật khớp vai đòn.

Dấu hiệu sai khớp cùng đòn

Trật (sai) khớp cùng đòn có thể gây ra một số triệu chứng như:

• Sau chấn thương, người bệnh sẽ thấy đau ở đầu ngoài xương đòn, cơn đau tăng lên khi vận động khớp vai.

• Ngoài đau, người bệnh còn thấy vai bị sưng, bầm.

• Bên vai trật khớp bị xệ xuống, đầu ngoài xương đòn nhô lên khỏi mỏm cùng vai.

• Có thể dùng tay ấn xương đòn về vị trí ban đầu, nhưng khi bỏ tay ra đầu ngoài xương đòn lại nhô lên. Đây được gọi là dấu hiệu phím đàn.

Biểu hiện chấn thương trật khớp cùng đòn: Đầu ngoài xương đòn nhô lên khỏi mỏm cùng vai

Khi nào người bệnh cần đến gặp bác sĩ?

Trật khớp xương đòn vai là chấn thương cần được chăm sóc khẩn cấp. Vì vậy, khi có bất kỳ dấu hiệu nào như trên, bạn nên đến ngay cơ sở y tế gần nhất để thăm khám, xác định chính xác cấp độ chấn thương, từ đó có hướng điều trị kịp thời, tránh những thương tật không đáng có làm ảnh hưởng đến cuộc sống sau này.

Trật khớp vai cùng đòn có nguy hiểm không?

Trật khớp cùng vai đòn nếu không được chẩn đoán và điều trị sớm hoặc điều trị sai cách có thể để lại những di chứng nặng nề như: Làm suy yếu khớp, giảm khả năng vận động của vai, sai khớp cùng đòn tái diễn, gây đau nhức kéo dài, thúc đẩy quá trình thoái hóa khớp vai diễn ra sớm hơn. Từ đó, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần và thể chất của người bệnh.

Phương pháp chẩn đoán sai khớp cùng đòn

Để chẩn đoán khớp cùng đòn có bị trật hay không, bác sĩ sẽ dựa vào các dấu hiệu lâm sàng và kết quả chụp X-quang, từ đó đưa ra kết luận chính xác nhất.

Chụp X-quang khớp vai 3 tư thế: X-quang vai thẳng, X-quang xương bả vai chữ Y và nách.

X-quang Zanca: Tương tự như X-quang vai thẳng, nhưng đầu phát tia chếch 10 độ về phía đầu để quan sát đầu khớp cùng đòn tốt hơn.

Chụp phim X-quang stress: Là phương pháp X-quang thẳng với tay đeo tạ 4 – 6kg và so sánh 2 bên.

Tùy thuộc vào mức độ tổn thương mà biểu hiện lâm sàng và cận lâm sàng của trật khớp cùng đòn sẽ khác nhau, cụ thể:

Hình ảnh X-Quang cho thấy đầu xương đòn nhô cao

Cách điều trị trật khớp vai cùng đòn

Hiện nay, trật khớp cùng đòn được điều trị bằng phương pháp bảo tồn hoặc phẫu thuật. Việc chỉ định phương pháp nào sẽ dựa vào mức độ chấn thương cụ thể của người bệnh.

1. Điều trị bảo tồn

Phương pháp điều trị bảo tồn được chỉ định cho bệnh nhân tổn thương khớp cùng đòn mức độ I, II và bệnh nhân tổn thương mức độ III nhưng ít vận động.

Điều trị bảo tồn bao gồm: Nghỉ ngơi và chườm lạnh. Mang áo Desault hỗ trợ hoặc đeo túi treo tay từ 4 – 6 tuần. Tập phục hồi chức năng thụ động và chủ động để khôi phục biên độ vận động, tăng sức cơ, tránh cứng khớp.

Trong thời gian điều trị sai khớp cùng đòn bằng phương pháp bảo tồn, người bệnh phải tái khám và chụp phim kiểm tra tối thiểu 2 lần. Hầu hết người bệnh sẽ phục hồi sau 2 – 3 điều trị.

2. Điều trị phẫu thuật

Phẫu thuật được chỉ định ở những bệnh nhân bị trật khớp vai cùng đòn mức độ III có nhu cầu vận động nhiều và các trường hợp trật khớp mức độ IV, V, VI. Các kỹ thuật thực hiện gồm:

• Phẫu thuật cố định khớp cùng đòn

• Phẫu thuật cố định xương đòn vào mỏm quạ

• Tái tạo dây chằng quạ đòn bằng gân đồng loại hoặc gân tự thân, chuyển dây chằng quạ cùng thành dây chằng quạ đòn.

• Phẫu thuật nội soi cố định quạ – đòn.

Cách phòng tránh trật khớp vai cùng đòn

Về bản chất, trật khớp cùng đòn xảy ra khi có lực tác động mạnh từ bên ngoài. Theo đó, để phòng tránh trật khớp vai cùng đòn, bạn cần chủ động kiểm soát ngoại lực bằng các cách sau:

• Tìm hiểu và nắm vững kỹ thuật trước khi chơi bất kì môn thể thao nào.

• Luyện tập thể thao điều độ, tránh tập luyện quá sức, nâng tạ quá nặng khi tập gym

• Không dùng lực vai và cánh tay để nâng, vác vật nặng quá sức. Thay vào đó sử dụng dụng cụ hỗ trợ.

• Bảo vệ khớp vai trong các hoạt động hàng ngày như: mang đệm bảo vệ vai khi làm việc trên cao, làm chủ tốc độ khi tham giao thông, cẩn thận khi di chuyển ở những nơi dễ té ngã (đoạn đường trơn, nhà tắm,…).

• Khi thấy khớp vai có dấu hiệu đau nhức bất thường, cần đến gặp bác sĩ để thăm khám sớm.

• Chủ động bổ sung dưỡng chất có khả năng hỗ trợ kích thích tế bào sụn tăng sản xuất các chất căn bản, tăng cường chất lượng dịch khớp, giúp hỗ trợ tăng sức dẻo dai và độ linh hoạt cho khớp, hỗ trợ bảo vệ xương khớp toàn thân chắc khỏe như Eggshell Membrane, Collagen Type 2 không biến tính & Collagen Peptide, Turmeric Root, Chondroitin Sulfate… có trong JEX thế hệ mới

Hy vọng, bài viết đã cung cấp cho bạn những thông tin cần thiết về dấu hiệu, nguyên nhân, biện pháp điều trị và cách phòng ngừa cho trật khớp cùng đòn. Ngoài ra, bạn cũng nên thăm khám sức khỏe khớp định kỳ mỗi năm để nắm rõ các nguy cơ đang gặp phải, từ đó chăm sóc khớp khoa học, thêm tự chủ cuộc sống.