9 bệnh xương khớp ở người già thường gặp và cách cải thiện

Bệnh xương khớp ở người già là gì?

Bệnh xương khớp ở người già là thuật ngữ chung để chỉ các vấn đề về xương và khớp thường gặp ở người cao tuổi do quá trình lão hóa tự nhiên. Theo thời gian, hệ thống xương khớp suy yếu, sụn khớp bị bào mòn, dịch khớp giảm dần, dẫn đến đau nhức, cứng khớp và hạn chế vận động. Một số bệnh xương khớp ở người cao tuổi phổ biến bao gồm thoái hóa khớp, loãng xương, viêm khớp dạng thấp, gout, gai cột sống,…

Nguyên nhân chính gây bệnh xương khớp ở người già là sự thoái hóa tự nhiên theo tuổi tác, kết hợp với các yếu tố như thiếu hụt canxi, ít vận động, chế độ dinh dưỡng kém hoặc di chứng từ các chấn thương cũ. Các triệu chứng thường gặp là đau nhức kéo dài, cứng khớp vào buổi sáng, khớp phát ra tiếng lạo xạo khi cử động, sưng viêm,…

Nguyên nhân dẫn đến các bệnh về xương khớp ở người già chủ yếu do quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể

Các bệnh xương khớp ở người già phổ biến

Dưới đây là các bệnh về xương khớp ở người già thường gặp cùng những đặc điểm chi tiết của từng loại bệnh.

1. Thoái hóa khớp

Thoái hóa khớp là bệnh xương khớp tuổi già thường gặp nhất. Đây là tình trạng tổn thương sụn khớp và xương dưới sụn do quá trình lão hóa hoặc áp lực kéo dài lên khớp. Khi lớp sụn bảo vệ bề mặt khớp bị mài mòn, các đầu xương sẽ cọ xát vào nhau, gây đau, viêm và hạn chế cử động. Bệnh chủ yếu ảnh hưởng đến khớp gối, khớp háng, khớp cổ tay và các khớp ngón tay, xuất hiện phổ biến ở người trên 50 tuổi.

2. Thoái hóa cột sống

Thoái hóa cột sống là một dạng viêm xương khớp xảy ra tại cột sống, đặc biệt ở các vị trí như đốt sống cổ và đốt sống thắt lưng. Đây là hậu quả của quá trình sụn khớp và đĩa đệm bị bào mòn theo thời gian, dẫn đến đau nhức và giảm tính linh hoạt của cột sống. Bệnh thường phát triển âm thầm và nặng dần theo thời gian, có thể gây ra biến chứng gai cột sống hoặc thoát vị đĩa đệm.

3. Viêm khớp

Viêm khớp là tình trạng viêm ở một hoặc nhiều khớp, gây đau, sưng và hạn chế khả năng vận động của người bệnh. Đây là bệnh xương khớp ở người cao tuổi thường gặp và có thể ảnh hưởng đến bất kỳ vị trí khớp nào trên cơ thể. Bệnh có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và có nguy cơ gây tàn phế nếu không điều trị kịp thời.

4. Viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp là một bệnh tự miễn, trong đó hệ miễn dịch tấn công nhầm vào các mô khớp, gây viêm, sưng và tổn thương sụn khớp. Bệnh thường ảnh hưởng đến nhiều khớp cùng lúc và có thể gây biến dạng khớp theo thời gian. Khớp bị viêm thường nằm ở các vị trí đối xứng (hai khớp gối hoặc cổ tay). Đây là tình trạng mãn tính và có thể ảnh hưởng đến các cơ quan khác như tim và phổi.

5. Loãng xương

Loãng xương là tình trạng mật độ xương giảm dần theo thời gian, khiến xương trở nên giòn và dễ gãy. Đây là một trong các bệnh về xương khớp ở người già phổ biến, đặc biệt là phụ nữ sau mãn kinh. Loãng xương khiến xương dễ bị suy yếu, dễ gãy ngay cả khi bị chấn thương nhẹ, tăng nguy cơ dẫn đến gãy xương hông, xương cổ tay hoặc xương cột sống.

6. Đau thần kinh tọa

Đau thần kinh tọa là hội chứng đau xuất phát từ thắt lưng và lan xuống chân do dây thần kinh tọa bị chèn ép. Bệnh có thể gây đau nhức kéo dài và ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động của người bệnh. Cơn đau thường xuất hiện ở một bên cơ thể, từ thắt lưng xuống mông, đùi và cẳng chân. Nguyên nhân phổ biến nhất là thoát vị đĩa đệm chèn ép dây thần kinh tọa.

7. Thoát vị đĩa đệm

Thoát vị đĩa đệm là tình trạng nhân nhầy của đĩa đệm cột sống thoát ra khỏi vị trí bình thường, chèn ép lên các dây thần kinh và gây đau nhức. Bệnh thường gặp ở cột sống thắt lưng và cột sống cổ. Nguyên nhân chủ yếu do lão hóa hoặc chấn thương cột sống. Các triệu chứng của bệnh có thể bao gồm đau âm ỉ hoặc dữ dội tại thắt lưng, yếu cơ, tê bì tay chân…

8. Gai cột sống

Gai cột sống là sự hình thành gai xương bất thường ở đốt sống do thoái hóa, gây chèn ép lên các mô mềm và dây thần kinh xung quanh, dẫn đến đau nhức và hạn chế vận động. Đây là bệnh xương khớp ở người già do quá trình lão hóa tự nhiên. Gai cột sống có thể gây tê bì chân tay, đau lưng và đau cổ.

9. Bệnh gout

Gout là bệnh lý do rối loạn chuyển hóa axit uric trong cơ thể, dẫn đến tích tụ tinh thể urat trong khớp, gây viêm và đau dữ dội. Cơn đau thường khởi phát đột ngột, dữ dội, đặc biệt ở ngón chân cái. Nếu không kiểm soát tốt, bệnh có thể ảnh hưởng đến nhiều khớp và gây tổn thương thận.

Các bệnh xương khớp ở người già thường tiến triển âm thầm nhưng có thể gây hậu quả nghiêm trọng nếu không chẩn đoán và điều trị sớm

Triệu chứng phổ biến của bệnh xương khớp ở người già

Bệnh xương khớp ở người già thường có nhiều triệu chứng đặc trưng, ảnh hưởng đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến mà người cao tuổi thường gặp khi mắc các bệnh về xương khớp:

• Đau nhức xương khớp: Cơn đau xuất hiện âm ỉ hoặc dữ dội, đặc biệt khi vận động hoặc thay đổi thời tiết. Cảm giác đau nhức có thể kéo dài liên tục hoặc từng cơn, ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày.
• Cứng khớp vào buổi sáng: Tình trạng cứng khớp kéo dài từ 10 – 30 phút sau khi ngủ dậy, giảm dần khi vận động nhưng có thể tái phát khi ngồi lâu.
• Khớp sưng, nóng, đỏ: Khớp sưng to, đau và có cảm giác nóng rát, thường gặp ở viêm khớp hoặc gout.
• Phát ra tiếng kêu khi cử động: Các khớp bị thoái hóa thường phát ra âm thanh lạo xạo hoặc lách cách.
• Khó khăn khi vận động: Người bệnh gặp khó khăn khi co duỗi khớp hoặc di chuyển. Một số trường hợp nặng có thể bị teo cơ hoặc biến dạng khớp.
• Tê bì tay chân: Do thoái hóa cột sống chèn ép dây thần kinh, dễ xuất hiện ở vùng cổ, lưng và chân.

Nguyên nhân người già thường mắc các bệnh lý xương khớp

Có nhiều nguyên nhân khiến người cao tuổi dễ mắc bệnh xương khớp, những yếu tố dưới đây đóng vai trò quan trọng nhất.

1. Quá trình lão hóa tự nhiên

Lão hóa là yếu tố tất yếu của cơ thể và ảnh hưởng lớn đến hệ xương khớp. Khi tuổi tác tăng cao sẽ dẫn đến:

• Sụn khớp bị bào mòn: Sụn có vai trò bảo vệ các đầu xương, giúp khớp vận động linh hoạt. Theo thời gian, sụn khớp bị hao mòn dần, dẫn đến đau nhức và thoái hóa khớp.
• Giảm tiết dịch khớp: Dịch khớp giúp bôi trơn khớp, giảm ma sát giữa các đầu xương. Khi lượng dịch khớp suy giảm, các khớp dễ bị khô, cứng và đau khi cử động.
• Xương suy yếu: Mật độ xương giảm, làm tăng nguy cơ loãng xương, gãy xương dù chỉ va chạm nhẹ.

2. Ít vận động

Người cao tuổi có xu hướng ít vận động do sức khỏe giảm sút hoặc thói quen sinh hoạt thụ động, dẫn đến:

• Giảm độ linh hoạt của khớp: Khi ít vận động, các khớp không được kích thích để duy trì sự dẻo dai, dễ bị cứng và thoái hóa nhanh hơn.
• Yếu cơ và mất cân bằng khớp: Cơ bắp đóng vai trò hỗ trợ xương khớp. Nếu không được rèn luyện thường xuyên, cơ yếu đi, khiến khớp chịu nhiều áp lực hơn, gia tăng nguy cơ thoái hóa.
• Tuần hoàn máu kém: Vận động giúp máu lưu thông tốt hơn, cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho xương khớp. Khi ít vận động, sự trao đổi chất giảm, làm tăng nguy cơ đau nhức xương khớp.

3. Thói quen sinh hoạt không lành mạnh

Một số thói quen không tốt trong sinh hoạt hằng ngày có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh xương khớp, chẳng hạn như:

• Ngồi sai tư thế: Ngồi cong lưng, cúi đầu quá lâu khi đọc sách, xem TV hoặc sử dụng điện thoại có thể gây thoái hóa cột sống cổ và thắt lưng.
• Làm việc quá sức: Mang vác vật nặng hoặc lao động quá mức khi tuổi đã cao có thể gây tổn thương xương khớp, làm tăng nguy cơ thoái hóa.
• Thiếu ngủ: Ngủ không đủ giấc ảnh hưởng đến quá trình tái tạo xương và phục hồi tổn thương.

4. Thiếu hụt dinh dưỡng

Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe xương khớp. Người già thường mắc các bệnh xương khớp do:

• Thiếu canxi và vitamin D: Đây là hai yếu tố quan trọng giúp duy trì mật độ xương. Khi thiếu hụt, xương trở nên giòn, dễ gãy và tăng nguy cơ loãng xương.
• Thiếu collagen và glucosamine: Đây là các hợp chất giúp tái tạo sụn khớp, bảo vệ khớp khỏi hao mòn, thiếu hụt chúng làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp.
• Chế độ ăn uống kém: Sử dụng nhiều thực phẩm chế biến sẵn, ít rau xanh và omega-3 làm tăng nguy cơ viêm khớp.

5. Chấn thương

Những chấn thương từ quá khứ có thể để lại di chứng lâu dài và trở thành nguyên nhân gây bệnh xương khớp khi về già. Các dạng chấn thương phổ biến bao gồm:

• Gãy xương: Những vết nứt hoặc gãy xương trong quá khứ có thể khiến vùng xương đó yếu hơn, dễ bị loãng xương và thoái hóa.
• Tổn thương sụn khớp: Chấn thương do té ngã hoặc tai nạn có thể làm tổn thương sụn khớp, gây đau nhức kéo dài và dễ dẫn đến thoái hóa khớp.
• Đứt dây chằng hoặc trật khớp: Những tổn thương này làm giảm ổn định khớp, gây mất cân bằng khi vận động và tăng nguy cơ viêm khớp.

Những ảnh hưởng của bệnh xương khớp với người cao tuổi

Bệnh xương khớp ở người già gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh:

• Giảm khả năng vận động: Đau nhức và cứng khớp khiến người bệnh khó di chuyển, đi lại chậm chạp hoặc phải sử dụng nạng, gậy để hỗ trợ. Các hoạt động thường ngày như leo cầu thang, đứng lên ngồi xuống cũng trở nên khó khăn.
• Ảnh hưởng đến giấc ngủ: Đau xương khớp về đêm khiến người bệnh khó ngủ hoặc thường xuyên tỉnh giấc. Thiếu ngủ kéo dài có thể làm suy giảm sức khỏe tổng thể.
• Tăng nguy cơ té ngã và gãy xương: Loãng xương, thoái hóa khớp làm xương yếu đi, dễ bị gãy dù chỉ ngã nhẹ. Gãy xương ở người già thường lâu hồi phục và có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng khác.
• Làm suy giảm sức khỏe tổng thể: Hạn chế vận động khiến cơ thể kém linh hoạt, dễ mắc các bệnh tim mạch, béo phì và tiểu đường. Viêm khớp mạn tính có thể ảnh hưởng đến các cơ quan khác như tim, thận.

Khi nào người bệnh cần đến gặp bác sĩ?

Người lớn tuổi cần đến gặp bác sĩ ngay khi xuất hiện các dấu hiệu bất thường về xương khớp để được chẩn đoán và điều trị kịp thời:

• Đau nhức kéo dài không thuyên giảm dù đã nghỉ ngơi hoặc dùng thuốc giảm đau không kê đơn.
• Sưng, đỏ, nóng khớp có thể là biểu hiện của viêm khớp hoặc gout cấp tính, cần được điều trị sớm để tránh biến chứng.
• Khớp bị cứng và hạn chế vận động kéo dài hoặc gặp khó khăn khi cử động, leo cầu thang, cầm nắm đồ vật, cần kiểm tra ngay.
• Xuất hiện tiếng kêu bất thường khi cử động, di chuyển có thể là dấu hiệu của thoái hóa khớp hoặc tổn thương sụn.
• Tê bì tay chân, mất cảm giác, đau lan xuống chân hoặc yếu cơ, có thể do thoát vị đĩa đệm hoặc chèn ép dây thần kinh.
• Khi thấy khớp có dấu hiệu biến dạng, cong vẹo hoặc lệch trục, cần khám sớm để ngăn ngừa mất chức năng vận động.

Đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán chính xác bệnh lý xương khớp, ngăn chặn biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống

Chẩn đoán bệnh xương khớp ở người cao tuổi

Bệnh xương khớp ở người cao tuổi có thể tiến triển âm thầm trong thời gian dài trước khi gây ra những triệu chứng rõ rệt. Chẩn đoán sớm giúp phát hiện bệnh kịp thời, ngăn ngừa biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh. Để xác định chính xác tình trạng bệnh, bác sĩ thường áp dụng các phương pháp chẩn đoán sau:

1. Tiền sử bệnh lý

Bác sĩ sẽ hỏi bệnh nhân về các triệu chứng đau nhức, thời gian khởi phát, mức độ nghiêm trọng và yếu tố làm cơn đau tăng hoặc giảm. Ngoài ra, tiền sử bệnh lý cá nhân và gia đình cũng là vấn đề đáng lưu ý, đặc biệt nếu có người thân mắc các bệnh như viêm khớp dạng thấp, gout hoặc loãng xương.

2. Thăm khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ kiểm tra trực tiếp các khớp bị ảnh hưởng bằng cách quan sát tình trạng sưng, đỏ, biến dạng của khớp, kết hợp kiểm tra phạm vi cử động của khớp và phản ứng đau khi vận động. Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ kiểm tra các bất thường của cột sống hoặc phản ứng thần kinh (trong trường hợp nghi ngờ thoái hóa cột sống hoặc đau thần kinh tọa).

3. Chẩn đoán hình ảnh

Các kỹ thuật hình ảnh giúp bác sĩ quan sát cấu trúc xương và khớp một cách chi tiết, bao gồm:

• Chụp X-quang có thể giúp phát hiện thoái hóa khớp, gai xương, loãng xương.
• Chụp CT hoặc MRI xác định thoát vị đĩa đệm, tổn thương sụn khớp hoặc dây thần kinh.
• Siêu âm khớp để đánh giá tình trạng viêm màng hoạt dịch và mức độ tổn thương sụn.

4. Xét nghiệm

Một số bệnh xương khớp do rối loạn miễn dịch hoặc rối loạn chuyển hóa có thể được phát hiện qua xét nghiệm máu, chẳng hạn như xét nghiệm axit uric giúp chẩn đoán bệnh gout, xét nghiệm yếu tố thấp RF và anti-CCP để đánh giá viêm khớp dạng thấp. Hoặc bác sĩ cho người bệnh đo mật độ xương (DEXA scan) để xác định tình trạng loãng xương.

Cách cải thiện bệnh xương khớp ở người cao tuổi hiệu quả

Người cao tuổi có thể cải thiện tình trạng xương khớp bằng cách kết hợp nhiều phương pháp điều trị và chăm sóc đúng cách.

1. Tập các bài tập phù hợp cho người cao tuổi

Vận động là chìa khóa then chốt giúp duy trì độ linh hoạt của khớp, giảm đau nhức và ngăn ngừa thoái hóa. Một số bài tập phù hợp cho người cao tuổi như:

• Yoga và thái cực quyền: Giúp tăng cường sự linh hoạt, cải thiện khả năng thăng bằng và giảm nguy cơ té ngã.
• Đi bộ nhẹ nhàng: Hỗ trợ lưu thông máu, giúp duy trì sức khỏe khớp gối và cột sống.
• Bơi lội: Giúp giảm áp lực lên khớp, đặc biệt tốt cho người bị thoái hóa khớp hoặc viêm khớp.
• Các bài tập giãn cơ: Giúp giảm căng cơ và tăng cường sự dẻo dai cho xương khớp.

Lưu ý, người cao tuổi chỉ nên tập luyện nhẹ nhàng, tránh các động tác quá mạnh gây chấn thương khớp.

2. Bổ sung dưỡng chất có lợi cho xương khớp

Người cao tuổi có thể bổ sung viên uống JEX thế hệ mới với các thành phần dưỡng chất thiên nhiên quý như Eggshell Membrane, Collagen Type 2 không biến tính, Collagen Peptide thủy phân, Turmeric Root (Curcumin), Chondroitin Sulfate,…

Các nghiên cứu khoa học tại Mỹ cho thấy, những dưỡng chất này có khả năng hỗ trợ tái tạo sụn khớp, giảm viêm và cải thiện sức khỏe xương khớp hiệu quả:

• Collagen Type 2 không biến tính: Hỗ trợ bảo vệ các sợi Collagen Type 2 trong sụn khớp, giúp duy trì cấu trúc mô sụn và ngăn ngừa tổn thương. Công nghệ điều chế đặc biệt giúp giữ nguyên đặc tính sinh học, từ đó hạn chế sự tác động của phản ứng miễn dịch lên sụn khớp.
• Collagen Peptide thủy phân: Thúc đẩy tổng hợp Collagen Type 2 và Aggrecan, giúp tái tạo sụn và xương dưới sụn, đồng thời cải thiện chất lượng dịch khớp, giúp khớp hoạt động trơn tru hơn.
• Turmeric Root (Curcumin): Hỗ trợ giảm sản sinh các protein gây viêm như TNF-α, Interleukin 1, Interleukin 6, Interferon gamma, từ đó cải thiện viêm khớp và bảo vệ màng hoạt dịch. Những hoạt chất này cũng giúp kiểm soát phản ứng tự miễn, giảm nguy cơ tổn thương khớp do viêm khớp dạng thấp.
• Eggshell Membrane và Chondroitin Sulfate: Đóng vai trò giảm viêm, giảm đau một cách an toàn nhờ khả năng hạn chế sản xuất các cytokine tiền viêm, giúp xương khớp duy trì trạng thái khỏe mạnh.

Sử dụng 2 viên JEX mỗi ngày giúp hỗ trợ giảm đau, tái tạo sụn khớp, bảo vệ xương khớp chắc khỏe, đặc biệt phù hợp với người cao tuổi

3. Cải thiện chế độ dinh dưỡng

Dinh dưỡng đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc duy trì sức khỏe xương khớp, người cao tuổi nên lưu ý bổ sung đầy đủ các dưỡng chất sau để duy trì sức khỏe xương khớp:

• Canxi và vitamin D: Đây là hai dưỡng chất quan trọng giúp duy trì mật độ xương, giảm nguy cơ loãng xương. Canxi có nhiều trong sữa, phô mai, hạnh nhân, cải bó xôi, còn vitamin D có trong cá hồi, trứng và ánh nắng mặt trời.
• Omega-3: Omega-3 có tác dụng chống viêm, giảm đau xương khớp. Omega-3 có nhiều trong cá hồi, hạt lanh và dầu oliu.
• Chất chống oxy hóa: Các loại rau xanh và trái cây là nguồn cung cấp chất chống oxy hóa tự nhiên, giúp giảm viêm và bảo vệ khớp.

Ngoài ra, người cao tuổi cũng nên hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, rượu bia và thực phẩm giàu purin (như hải sản, thịt đỏ) để tránh làm trầm trọng hơn tình trạng viêm khớp, gout,..

4. Sử dụng thuốc điều trị

Trong nhiều trường hợp, người bệnh cần sử dụng thuốc để kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Một số loại thuốc phổ biến gồm:

• Thuốc giảm đau (Paracetamol, Ibuprofen): Giúp giảm đau do viêm khớp, thoái hóa khớp.
• Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs): Giảm viêm và đau nhức, nhưng cần sử dụng theo chỉ định của bác sĩ để tránh tác dụng phụ.
• Thuốc bổ sung sụn khớp (Glucosamine, Chondroitin): Hỗ trợ tái tạo sụn và bảo vệ khớp.
• Thuốc điều trị loãng xương (Bisphosphonates): Giúp tăng mật độ xương, giảm nguy cơ gãy xương.

Người bệnh không nên tự ý dùng thuốc mà cần tham khảo ý kiến bác sĩ để tránh tác dụng phụ hoặc ảnh hưởng đến các bệnh lý nền khác.

5. Kiểm tra sức khỏe định kỳ

Khám định kỳ giúp phát hiện sớm các bệnh lý xương khớp và có phương pháp điều trị phù hợp. Người cao tuổi nên định kỳ kiểm tra mật độ xương để phát hiện loãng xương hoặc các bệnh lý liên quan khác liên quan đến xương khớp. Khám sức khỏe định kỳ cũng giúp bác sĩ kịp thời điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp với tình trạng bệnh.

Bệnh xương khớp ở người già có thể được kiểm soát hiệu quả nếu áp dụng đúng phương pháp chăm sóc và điều trị. Duy trì thói quen vận động hợp lý, chế độ dinh dưỡng khoa học, sử dụng thuốc đúng cách và kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ giúp giảm đau nhức, duy trì khả năng vận động và nâng cao chất lượng cuộc sống của người bệnh. Người cao tuổi cần chủ động bảo vệ sức khỏe xương khớp để cuộc sống luôn khỏe mạnh và thoải mái.