Vôi hóa sụn khớp: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách cải thiện

Vôi hóa sụn khớp là gì?

Sụn khớp là một thành phần quan trọng để cấu tạo nên các khớp xương, bản chất là lớp mô trong suốt, có cấu trúc cứng, bền dai và có độ đàn hồi tốt. Sụn khớp có chức năng là một lớp đệm bảo vệ để giảm chấn động và tránh tình trạng 2 đầu xương cọ xát vào nhau khi cử động.

Vôi hóa sụn khớp là hiện tượng lắng đọng các tinh thể canxi ở trong mô sụn và mô xơ sụn, có thể dẫn đến các tổn thương ở đầu xương sụn khớp. Theo dịch tễ học, tỷ lệ mắc bệnh vôi hóa sụn được báo cáo là 5-15% và được cho là tăng theo độ tuổi.

Các tinh thể canxi thường gặp gây vôi hóa sụn khớp như:

• Canxi pyrophosphate dihydrate (CPPD) là loại phổ biến nhất.
• Canxi photphat cơ bản: hydroxyapatite thay thế cacbonat, Octacalcium phosphate (OCP), Tricanxi photphat, Canxi phosphat dihydrat.

Bệnh thường được chia làm hai thể:

• Thể nguyên phát: Chiếm phần lớn các trường hợp mắc bệnh, nhiều trường hợp có tính chất gia đình.
• Thể thứ phát: Thường xảy ra khi mắc một số bệnh như tiểu đường, bệnh gout, cường tuyến cận giáp, suy tuyến giáp…

Triệu chứng vôi hóa sụn thường gặp

Vôi hóa sụn khớp thường ảnh hưởng đến đầu gối. Tuy nhiên, bệnh cũng có thể ảnh hưởng đến nhiều khớp cùng lúc như khớp cổ tay, vai, mắt cá chân, khuỷu tay và bàn tay. (1)

Một đợt bùng phát viêm sụn khớp có thể xảy ra đột ngột và có thể kéo dài vài ngày đến một tuần. Các cơn đau và sưng có thể rất nghiêm trọng, làm hạn chế các hoạt động hàng ngày và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Ở thể tiềm tàng (giai đoạn đầu): Người bệnh có thể không có bất kỳ triệu chứng nào và bệnh chỉ được tình cờ phát hiện trên X-quang khi kiểm tra sức khỏe hoặc thăm khám bệnh khác.

Thể giả gout: Xuất hiện những cơn viêm cấp ở một vài khớp như gối, cổ chân, cột sống; các cơn đau xuất hiện đột ngột có thể kèm sốt cao… Tình trạng viêm thường diễn tiến nhanh và nhạy cảm với Colchicin nhưng xét nghiệm có axit uric trong máu bình thường.

Thể đa khớp: Tình trạng viêm, đau có xu hướng kéo dài ở nhiều khớp và thể này có triệu chứng rất giống với viêm khớp dạng thấp như khớp sưng đau, người bệnh mệt mỏi, sốt, mô xương xuất hiện, sụn khớp bị phá hủy, khớp sưng cứng nhiều, khó khăn khi cử động…

Thể giống hư khớp: Xuất hiện các cơn đau, hạn chế khả năng vận động, khi vận động các khớp có thể nghe tiếng lắc rắc. Khi chụp X-quang thấy hình ảnh hư khớp và hình ảnh vôi hóa sụn khớp.

Các thể khác: Một số thể khác của vôi hóa sụn khớp như tràn máu khớp, tràn dịch khớp, thể cột sống, thể phá hủy khớp… Các thể này có thể gây ra tình trạng vôi hóa đĩa đệm và các dây chằng quanh cột sống.

Đau nhức khớp là biểu hiện vôi hóa sụn khớp phổ biến nhất

Nguyên nhân gây gây vôi hóa sụn khớp 

Vôi hóa sụn khớp xảy ra khi các tinh thể canxi pyrophosphate và tinh thể canxi apatite hình thành dịch khớp. Các tinh thể này có thể lắng đọng lâu ngày trong sụn gây tổn thương, dẫn đến sưng khớp và đau khớp cấp.

Trong đó, tinh thể canxi pyrophosphate thường tích tụ trong sụn khớp khiến sụn khớp vôi hóa. Các tinh thể canxi apatite thỉnh thoảng xuất hiện trong sụn, thường lắng đọng ở gân cơ và gây vôi hóa gân cơ hoặc dây chằng. Trong một số trường hợp, vôi hóa sụn khớp có thể do cả hai tinh thể gây ra. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ nguyên nhân hình các thành tinh thể gây vôi hóa sụn khớp.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc vôi hóa sụn khớp

Có nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ mắc vôi hóa sụn khớp có thể kể đến như:

1. Yếu tố di truyền

Nếu gia đình có người thân mắc vôi hóa sụn khớp, bạn cũng có nguy cơ mắc phải bệnh này.

2. Tuổi tác

Mặc dù vôi hóa sụn khớp có nhiều khả năng xảy ra ở người lớn tuổi nhưng hiện nay, người trẻ cũng có thể mắc phải.

3. Giới tính

Thông thường, tỷ lệ nữ mắc bệnh vôi hóa cao hơn nam giới.

4. Chấn thương khớp

Chấn thương khớp lặp đi lặp lại có thể dẫn đến lắng đọng canxi trong khớp và gây bệnh vôi hóa sụn khớp.

5. Do các bệnh lý khác

Mắc một số bệnh lý như bệnh máu nhiễm sắt, hạ magie máu, cường cận giáp, suy giáp nặng, tăng canxi huyết, hạ phosphat máu, bệnh máu khó đông… cũng làm tăng nguy cơ mắc vôi hóa sụn khớp.

Vôi hóa sụn khớp có nguy hiểm không?

Vôi hóa sụn khớp gây ra các cơn đau kéo dài, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động, đi lại của người bệnh. Đặc biệt, nếu bệnh không được chữa trị kịp thời có thể gây ra một số biến chứng cho xương và khớp như thoái hóa khớp, đặc biệt các khớp xương bị bệnh có thể phát triển cựa xương, u nang gây mất sụn, nguy hiểm hơn có thể dẫn đến gãy xương.

Vôi hóa sụn khớp kéo dài gây khó khăn trong việc đi lại, vận động, sinh hoạt của người bệnh

Khi nào người bệnh cần đến gặp bác sĩ?

Khi có các dấu hiệu vôi hóa sụn khớp như đau kéo dài, khó khăn trong vận động, cứng khớp vào buổi sáng, sốt cao, cơ thể mệt mỏi, suy nhược… nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa Cơ xương khớp để khám, chẩn đoán nguyên nhân, tình trạng bệnh lý và có giải pháp khắc phục kịp thời, từ đó hạn chế các biến chứng nguy hiểm xảy ra.

Chẩn đoán vôi hóa sụn khớp

Đầu tiên, bác sĩ sẽ khám sức khỏe và đặt ra một số câu hỏi liên quan đến vị trí đau nhức, mức độ đau và các triệu chứng cụ thể khác. Sau đó, tùy từng trường hợp cụ thể mà bác sĩ sẽ chỉ định một số phương pháp xét nghiệm, chẩn đoán như:

1. Chụp X-quang

Chụp X-quang là phương pháp phổ biến để chẩn đoán vôi sụn khớp. Phương pháp này dùng bức xạ điện từ để thu về hình ảnh của xương, sụn, các cơ quan bên trong cơ thể và lượng canxi dư thừa lắng đọng ở sụn khớp.

2. Chọc dịch khớp

Chọc dịch khớp để tìm các tinh thể canxi pyrophosphate, các tinh thể này có hình gậy, hai đầu vuông góc, ngắn và có thể lưỡng chiết quang. Các tinh thể này có thể nằm ngoài hoặc trong tế bào, dịch khớp còn xuất hiện những bạch cầu đa nhân trung tính. Đây là yếu tố quan trọng để bác sĩ tìm ra nguyên nhân, xác định mức độ bệnh lý và có hướng điều trị kịp thời.

Cách điều trị vôi hóa sụn khớp

Mặc dù không thể điều trị dứt điểm bệnh vôi hóa sụn khớp. Tuy nhiên, các phương pháp điều trị có thể làm giảm các triệu chứng, cải thiện chức năng khớp và giúp ngăn ngừa tình trạng bệnh trở nặng. Một số phương pháp điều trị vôi hóa sụn khớp phổ biến hiện nay (2):

1. Điều trị bằng thuốc

Một số loại thuốc hỗ trợ cải thiện các triệu chứng vôi hóa sụn khớp như:

Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Ibuprofen, naproxen hay indomethacin hỗ trợ giảm sưng và giảm đau. Tuy nhiên, các loại thuốc này có thể gây loét dạ dày, giảm chức năng thận. Do đó, người bệnh nên tuân thủ chỉ định của bác sĩ để tránh các tác dụng phụ nguy hiểm này.

Colchicine liều thấp: Để cải thiện các cơn đau, sưng, viêm diễn ra thường xuyên.

Corticosteroid: Được bác sĩ chỉ định khi người bệnh không thể dùng NSAIDs hoặc colchicine. Tuy nhiên, nếu dùng Corticosteroid lâu dài có thể gây ra một số tác dụng phụ nghiêm trọng như yếu xương, tăng huyết áp, tăng đường huyết, đục thủy tinh thể.

2. Dẫn lưu dịch

Phương pháp này được chỉ định với những trường hợp khớp bị tổn thương, giúp giảm đau, giảm áp lực ở khớp. Để thực hiện, bác sĩ sẽ chèn kim giúp loại bỏ dịch khớp và những tinh thể canxi khỏi sụn khớp.

Dùng thuốc là phương pháp phổ biến trong điều trị vôi hóa sụn khớp

Cách phòng ngừa bệnh vôi hóa sụn khớp 

Vôi hóa sụn khớp dễ xảy ra ở người cao tuổi, nhưng người trẻ tuổi cũng có nguy cơ mắc phải. Để phòng ngừa bệnh này bạn cần:

Loại bỏ các thói quen gây hại sụn khớp: Khuân vác vật nặng, làm việc quá sức, duy trì một tư thế trong thời gian dài… tác động xấu đến xương khớp, không chỉ gây vôi hóa sụn khớp mà còn có thể gây ra nhiều bệnh lý xương khớp nguy hiểm khác.

Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học: Chế độ dinh dưỡng khoa học cũng tác động không nhỏ đến sức khỏe sụn khớp. Một số loại thực phẩm tốt cho sức khỏe của xương khớp như các loại cá béo (cá hồi, cá trích, cá ngừ), sữa, rau lá có màu xanh đậm (rau bina, cải xoăn, bông cải xanh), trà xanh, tỏi, các loại hạt (hạnh nhân, óc chó, macca)…

Đồng thời, hạn chế sử dụng các món chiên xào nhiều dầu mỡ, đồ ăn chế biến sẵn, nhiều đường, nhiều muối, loại bỏ các chất kích thích rượu bia, thuốc lá…

Thể dục thể thao thường xuyên: Vận động đều đặn giúp tăng cường lưu thông máu đến khớp và giúp khớp hoạt động trơn tru. Nên luyện tập với các bài tập nhẹ nhàng với cường độ phù hợp, tránh các bài tập tác động mạnh lên khớp.

Vôi hóa sụn khớp là bệnh lý khá nguy hiểm, không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động hàng ngày của người bệnh mà còn gây ra nhiều biến chứng cho xương và khớp. Do đó, khi phát hiện các dấu hiệu của bệnh, hãy chủ động đến các cơ sở y tế có chuyên khoa Cơ xương khớp uy tín như Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh để khám và điều trị kịp thời.